MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 73

ՌՈՒԶԱՆՆԱ ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆ
(ՃՇՀԱՀ)
ՀԱՅ ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՎԱՆԴՈՒՅԹՆԵՐԻ
ԱՐՏԱՑՈԼՈՒՄԸ ԱԶԳԱՅԻՆ ՆԵՈԴԱՍԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ
(ԹԱՄԱՆՅԱՆԱԿԱՆ ՈՃԻ) ՄԵՋ
Խորհրդահայ ճարտարապետության մեջ միջնադարյան եկեղե-
ցական ճարտարապետական տարրերի կիրառման փորձերը հաջողու-
թյամբ են պսակվել խորհրդահայ անվանի ճարտարապետներ Ա. Թա-
մանյանի, Գ. Թամանյանի, Գ. Աղաբաբյանի, Ռ. Իսրայելյանի, Մ. Գրի-
գորյանի և այլոց կողմից: Մասնավորապես, Ա. Թամանյանի ստեղծա-
գործական նկրտումները` ազգայինը դարձնել գերակա հայեցակարգ
նորակերտ քաղաքի կերպարի ձևավորման գործընթացում, հանգեցրեց
նոր ոճի՝ ազգային նեոդասականության կամ « թամանյանական ոճի »
ստեղծմանը: Խորհրդահայ ճարտարապետական ժառանգությունը
զգալի տեղ է գրավում հայ ազգային մշակույթի մեջ՝ մնալով կարևոր առ
այսօր: Խորհրդային ժամանակաշրջանում ձևավորվեցին այնպիսի
ճարտարապետական ուղղություններ, ինչպիսիք են ազգային նեոկլա-
սիցիզիմը 1 , խորհրդային մոդեռնիզմը 2 և կոնստրուկտիվիզմը 3 : Վերջինս
XX-րդ դարի երեսունական թվականներին խիստ քննադատության է
արժանանում՝ որակվելով որպես խորհրդային ժողովրդի համար օտար
ուղղություն 4 : Վերոնշյալ ոճերի դերը անհնար է համեմատել: Սակայն,
հարկ է առանձնացնել ազգային նեոդասականությունը՝ որպես հայկա-
կան միջնադարյան ճարտարապետության ժամանակակից մեկնաբա-
նություն կամ այլ կերպ ասած՝ ազգային ճարտարապետական ավան-
դույթների վերածնունդ:
Այս ոճի երկրորդ անվանումը « թամանյանական » է: Հարկ է նշել,
որ հենց Թամանյանը կատարեց առաջին քայլերը նեոդասական և հայ-
Praz M., On Neoclassicism. London, 1972.
Vienna Centre of Architecture, Soviet Modernism 1955-1991: Unknown History,
Park Books 2013.
3 Chernikov Y., Architectural Fantasies in Russian Constructivism, Dom publisher,
2013.
4 Арутюнян В., Оганесян К., Архитектура Советской Армении, Ереван 1955, с.
13-14.
1
2
73