MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 71

ջախջախում են կամ մեխ են խփում գլխին, մեկն էլ սրտին։ Երբեմն էլ
մեռելի սրտից մի կտոր կտրում են և հիվանդին են տալիս, որ ջրով
ընդունի և առողջանա 23 : Հետագայում հավատում են, որ Հոգին
հանգստանում է մարմնի Թաղումով և հաջորդ առավոտյան հեռանում
է։ Հոգու թռիչքը տևում է 7 կամ 40 օր: Դրա համար, յոթից քառասուն օր
գերեզման են այցելում, մեռելատանը ճրագ վառում, որ մահացածի
ճանապարհը լուսավոր լինի 24 : Թաղման արարողությունները կատար-
վում են մինչև արևի մայր մտնելը, հիմնականում արևի հայտնվելուն
պես։ Թաղման ծեսը հայ ժողովրդի համար քրիստոնեական կրոնի
ընդունումից հետո բաժանվում է մի քանի փուլերի, որոնք ձևավորվելով
հնագույն ժամանակներից՝ մինչև օրս օգտագործվում են թաղման ծի-
սակարգում. Դրանք են՝
 Հոգեվարքում գտնվող հիվանդի հետ վարվելու ձևերի ամբող-
ջությունը. դրա համար օգտագործում են մինչ հիմա Հայ Եկեղեցու
խորհուրդներից մեկը ՝ կարգ հիվանդացը,
 հանգուցյալի մարմնի նախապատրաստումը, նախնական լաց
ու սուգը,
 մեռելատանը կատարվող գործողություններ, քանի դեռ հան-
գուցյալը տանն է
է
 դիակի տեղափոխում գերեզմանատուն, թաղումը,
 հոգեհացը, հիշատակի արարողությունները 25 :
Մինչև մեր օրերը պահպանվել են հանդերձյալ կյանքի մասին
պատկերացումները, ինչպես նաև միջնադարում կատարվող թաղման
որոշ ծեսեր, որոնք եկել են հնագույն շրջանից: Թաղումը՝ որպես ծի-
սակարգ և նրա զարգացման առանձնահատկությունները ներկայաց-
նելով, կարող ենք նշել, որ վաղ շրջանից մինչև միջնադար թաղման
ծիսակարգի մեջ նկատվում են փոփոխություններ, որոնք, անշուշտ,
կապված են հնագույն հավատալիքների և քրիստոնեական կրոնի հետ։
Թաղման ծեսը, իր մեջ պահպանելով հնագույն շրջանի ավանդույթ-
ները, ժառանգականորեն հասել է մինչև մեր օրերը։ Սակայն ակնհայտ
23 Լալայան Ե., Գանձակի գավառ, Ազգագրական հանդես, Թիֆլիս , 1901թ., էջ,
146-151:
24 Հարությունյան Ե., Հայ ժողովրդական սգո երգեր, Հայ ազգագրություն և բա-
նահյուսություն, հ. 24, Երևան, 2001, էջ 65-68:
25 Պողարեան Արք. Նորայր, Ծիսագիտութիին, Նիւ Եորք, 1990թ, էջ, 113-119:
71