MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 145

համաձայն նահանգում բնակվում էր 34 162 քուրդ, իսկ 10 տարի անց
նույն նահանգում քրդերեն խոսողների թիվը շուրջ 20 հազարով պակաս
է նշվում 19 : Այս առիթով կարելի է մի քանի ենթադրություն անել.
ա) 19-րդ դարի վերջին քրդերի մի մասը լեզվական առումով
ձուլվել էր թյուրքախոսների հետ, և այդ գործընթացը շարունակվում էր,
բ) քրդերի թիվը դիտավորյալ կերպով նվազեցված էր նշվում,
գ) 19-րդ դարավերջի ռուսական ազգագրությունը բավարար
չափով զարգացած չէր՝ քրդերին և Այսրկովկասի թյուրքախոսներին
տարբերակելու համար՝ առավել ևս երկուսի միջև կրոնամշակութային
ընդհանրությունների և քրդերի ասիմիլյացիայի պայմաններում 20 :
Թերևս դրանով էր պայմանավորված նաև մարդահամարի տվյալների
դասակարգումը ոչ թե ըստ էթնիկական խմբերի, այլ մայրենի լեզվի:
Խորհրդային իշխանության առաջին տարիներին`1923 թ. Մեծա-
մասամբ քրդաբնակ Քարվաճառի (Քելբաջար), Բերձորի (Լաչին), Որո-
տանի (Կուբաթլու), Կովսականի (Զանգելան) շրջանների հիման վրա
Ադրբեջանի ԽՍՀ կազմում, Խորհրդային Հայաստանի և հայաբնակ
Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի միջև տարածքում ստեղծվեց
քրդաբնակ Քուրդիստանի գավառը (ուեզդ) ՝ որպես կիսաինքնավար
շրջան, որը հայտնի էր նաև Կարմիր Քուրդիստան անունով 21 :
1926 թ. ԽՍՀՄ ամբողջ տարածքում անցկացված առաջին մար-
դահամարի համաձայն Ադրբեջանի ԽՍՀ տարածքում քրդերի թիվը
41 193 էր (ներառյալ 2 649 Նախիջևանի ԻՀ-ում) 22 : Դրանցից 37 470-ը
население обоего пола по уездам, с указанием числа лиц преобладающих родных
языков, Вып. 7, 1905 г., с. 6.
19 1897 թ. համընդհանուր մարդահամարում բացակայում էր բնակչության դա-
սակարգումն ըստ էթնիկ պատկանելության: Առկա էին միայն տվյալներն ըստ
լեզվի և կրոնական պատկանելության:
20 Ադրբեջանի քրդերը մեծամասամբ շիա իսլամադավան են: Սուննի են Նա-
խիջևանում բնակվող քրդերը:
21 Бабаян Д., Красный Курдистан: Геополитические аспекты создания и упразд-
нения, сб. 21 век, 2005, № 2, с. 115; Гейбуллаев Г., Топономия Азербайджана
(историко-этнографическое обозрение), Баку, 1986, с. 100; McDowall D., A Mo-
dern History of the Kurds, London-New York, 2007, p. 492.
22 Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по
регионам республик СССР http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?
reg=2275
145