MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 143
դրսևորվեց Ադրբեջանում գրեթե չնշմարվող քրդական ինքնությունը և
դրա նկատմամբ հասարակության և պետության անհանդուրժողա-
կանությունը:
Հարկ է նշել, սակայն, որ Ադրբեջանի քրդերի արձագանքը լայնա-
ծավալ չէր և մնաց առանձին անհատների մակարդակում: Մինչդեռ
ժամանակակից Ադրբեջանի տարածքը երկար դարեր համարվել է
քրդերի կոմպակտ բնակության տարածք: Հետևապես հարց է առա-
ջանում՝ ինչու՞ է տվյալ էթնիկ խումբը Ադրբեջանում այդքան պասիվ
սեփական իրավունքների և ինքնության պաշպանության հարցում,
որով էլ պայմանավորված է մեր նշած թույլ արձագանքը Իրաքի քրդերի
պատմական քայլին և ծայրահեղ բացասական վերաբերմունքը իրեն
թյուրք համարող արբեջանցի հասարակության կողմից:
Ժամանակից Ադրբեջանի տարածքի մեջ մտնող Արևելյան
Հայաստանի մի մասում դեռևս 10-րդ դարում ստեղծվել էր տիրակալ-
ների Շադդադյան քրդական դինաստիան՝ պատմական հայկական
Գանձակ քաղաք-կենտրոնով (այժմ Ադրբեջանի կազմում Գյանջա
քաղաքը): Ամիրայությունը 10-11-րդ դարերում Այսրկովկասի ամենա-
հզոր պետական միավորներից մեկն էր 11 : Քրդական դինաստիայի
տիրապետությունը անշուշտ նպաստել է Այսրկովկասում ոչ մեծ քանա-
կով քրդական տարրի բնակեցմանը:
11-րդ դարում Շիրվանում հիշատակվում են քրդերի քոչավայ-
րերը, ինչը նույնպես խոսում է տարածաշրջանում փոքրաքանակ, բայց
որոշակի քրդական բնակչության մասին 12 :
16-17-րդ դարերում Սեֆյան կայսրությունը, ցանկանալով թու-
լացնել Սյունիքի և Արցախի հայկական մելիքությունների կապը և հզո-
րությունը, ներկայիս Բերձորի և Քարվաճառի շրջաններում տեղահա-
նում էր հայ բնակչությանը և բնակեցնում էր իրեն հավատարիմ քոչվոր
քրդական ցեղերի 13 : Հետագայում էլ, արդեն ռուս-պարսկական պատե-
րազմների արդյունքում տեղի էր ունենում հայ բնակչության ար-
տագաղթ: Իսկ Փանահ խանի օրոք քոչվոր քրդերի և թյուրքախոսներրի
Տես՝ Minorsky V., I. New Light on the Shaddadids of Ganja, II. The Shaddadids of
Ani, III. Prehistory of Saladin, London, 1953, pp. 33-34; Аристова Т. Ф., Курды
Закавказья, Москва, 1966, с. 22.
12 Минорский В., История Ширвана и Дербенда X-XI вв., Москва, 1963, с. 58.
13 Шнирельман В., Войны памяти. Мифы, идентичность и политика в Закавказье,
Москва, 2003, с. 199.
11
143