MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 14

անգոբով և փայլեցված է: Անգոբը ստացվել է մեծ մասամբ արդեն ամ- րացված, չորացած կավամանի վրա յուղոտ, գուցե ներկախառն բարակ կավի զանգված քսելով, որը թրծումից հետո առաջացնում է հարթ և նուրբ, մի փոքր ճաքճքված մակերես: Դժվար է ասել, թե այդպիսի արտակարգ, երբեմն հայելանման, արծաթափայլը ի՞նչ եղանակով է ստացվել: Արդյոք հենց նե՞րկն է իր մեջ այդ փայլը պարունակել, թե՞ անգոբը պատելուց հետո վարպետները որևէ այլ տեխնիկական հնարքի են դիմել: Այդ մասին գրականության մեջ կան տարբեր կարծիքներ: Կատարված որոշ փորձեր ցույց են տվել, որ թրծումից առաջ փայլեցրած խեցեղենը, դրանից հետո իր փայլը լրիվ չի պահպանում, խամրում է: Ենթադրվում է, որ խեցանոթը լրացուցիչ փայլեցման պետք է ենթարկ- վեր թրծումից հետո: Կավամանների աստառը ներկված է տարբեր գույներով՝ շագա- նակագույն, մոխրագույն, մարմնագույն, վարդագույն, դեղին, սև և ան- գամ մանուշակագույն: Սովորաբար ամանի շուրթը ներսից լայն ժա- պավենաձև փայլեցված է լինում: Խեցեղենի հարդարելուն և կոկելուն են ծառայել քարե կոկիչները, որոնցից մեծ քանակությամբ հայտնաբեր- վում են համարյա բոլոր վաղ բրոնզեդարյան բնակատեղիներում: Հայտնաբերված ամբողջ խեցեղենը ըստ որակի կարելի է բա- ժանել երկու խմբի՝ բարձրարվեստ և հասարակ: Հասարակ խեցեղենը մեծ մասամբ խոհանոցային է՝ մրից սևացած, անզարդ, անփայլ մա- կերեսով: Պատրաստված է խոշոր ավազախառն, վատ հունցված և մշակված կավից, ունի ոչ հավասար թրծում: Կրակի ուժեղ ազդեցու- թյունից շուտ քայքայվում և փշրվում է: Նման կավից են պատրաստված օջախները և օջախի հենակները: Այս խեցեղենը արտաքինից պատած է դեղին կամ վարդագույն կավի նուրբ շերտով: Բարձրարվեստ խեցեղենը պատրաստված է լավ հունցված, մշակված բարձրորակ կավից և աչքի է ընկնում իր արտակարգ թրծու- մով: Ունի կոկված, երբեմն հայելանման հարթեցրած մակերես, որը գերազանցապես զարդանախշված է: Առանց բացառության՝ բոլորի շուրթերը նուրբ են և եզերված անկյունային նեղ ժապավենով: Մեծա- մասնությանը բնորոշ է փոքրիկ ներճկված հատակ: Խեցեղենի այս խումբն աչքի է ընկնում մասերի համաչափությամբ և զարդանախշերի կատարման բարձր ճաշակով: Կուր-արաքսյան մշակույթի խեցեղենի հարդարման եղանակ- ները հետևյալն են. 1. Ռելիեֆ, 14