MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 130
գրեթե մոռացության է մատնված եղել 51 : Տվյալ ժամանակաշրջանում
այդ պասը եղել է կամավոր 52 :
Պասը Համբարձման անունով կոչվելը և իննօրյա տևողությունը,
կարծում ենք, կապված է հետևյալ ավանդության հետ: Ըստ Հայ եկե-
ղեցու պաշտոնական ավանդության` Քրիստոս Համբառնալու ժամա-
նակ ինն օր ճանապարհին է մնացել՝ ամեն օր մի հրեշտակի մոտ
հյուրընկալվելով: Մինչ Գրիգոր Լուսավորիչը գտնվել է Խոր վիրապում,
նրան ամեն օր մի հրեշտակ է այցելել։ Երբ Համբարձման չորրորդ օրը
(խոսքը կիրակի օրվա մասին է, քանի որ Համբարձումը միշտ լինում է
Հինգշաբթի – Հ. Ա.) հրեշտակը չի գնացել և հաջորդ օրը Լուսավորիչը
հարցրել է բացակայության պատճառը, հրեշտակն ասել է, որ Քրիս-
տոսի Համբարձման առիթով հրեշտակների ինը դասերը հաջորդաբար
տոնախմբություն են կազմակերպել։ Այդ օրը եղել է չորրորդ դասի
տոնախմբությունը, որին մասնակցելու պատճառով չի կարողացել
այցելել Լուսավորչին: Համաձայն այս ավանդության՝ Գրիգոր Բ Վկա-
յասեր կաթողիկոսը սահմանել է Երկրորդ Ծաղկազարդի տոնը (նշվում
է Զատկին հաջորդող յոթերորդ կիրակի) 53 ։ Այս ավանդությունը տա-
րածված է եղել նաև ժողովրդի մեջ: Համշենցիները համարել են, որ
Հիսուս Համբարձումից հետո յուրաքանչյուր օր մեկ հրեշտակի մոտ է
մնացել, քանզի յուրաքանչյուր երկնքի վրա մեկ հրեշտակ է պետք 54 ։
Տոնացույցում Համբարձումից մինչև Հոգեգալուստ ընկած հատ-
վածը երբևէ պահոց շրջան է եղել։ Ռ. Վարդանյանը, համադրելով և վեր-
լուծելով Հովհան Մանդակունու Է. (V դ.) 55 , «Կանոնք առաքելականք»-ի
Գալուստեան Գ., նշվ. աշխ., էջ 341:
Մալխասեանց Ստ., նշվ. աշխ., էջ 124։
53 Աղավնունի Մ., Սուրբ երկրին սրբաւայրերու աւանդութիւնները, Երուսաղէմ,
1936, էջ 437։ Մանուկեան Ա., Հայ եկեղեցու տօները, Թեհրան, 1372-1994, էջ 165։
«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, Երևան, 2002, էջ 450-451։ Ըստ Եկե-
ղեցու Հայրերի մեկնության՝ Երկրորդ Ծաղկազարդի տոնը խորհրդանշում է
Քրիստոսի մուտքը Երկնային Երուսաղեմ։
54 Աղավնունի Մ., նշվ. աշխ., էջ 204։
55 «Ի Պենտակոստէէն յառաջի ծոմոյն պահս ցուրբաթ աւր պահել եւ յուրբաթուն
ուտել` անկարգութիւն է. պահել պարտ է մինչեւ ցերեկոյն, եւ զուրբաթ որպէս
կիւրակէ պատուեն եւ ի գործոյ դատարկացուցանեն` մեղք են, եւ կոչեն զնա
ծեր, եւ ոյր տեսեալ է զնորա ծերութիւնն, զի Ե աւրն աւագ են քան զնա» (տե՛ս
Կանոնագիրք հայոց, հ. Ա, աշխատասիրությամբ՝ Վ. Հակոբյանի, Երևան, 1964,
էջ 497-498):
51
52
130