MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 97

տականության հարցի լուծման նման համապարփակ մոտեցումը իրե-
նից ենթադրում է հակամարտող կողմերի՝ ՊՕԼԻՍԱՐԻՕ-ի, Մարոկ-
կոյի, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի, ԱՄԿ-ի, համաշխարհային գերտերություն-
ների աջակցությամբ դիտորդ երկրների՝ Ալժիրի և Մավրիտանիայի
միասնական ջանքերի գործադրում 8 :
Միջազգային ասպարեզում Արևմտյան Սահարայի տարածքի
շուրջ հակամարտությունն ընդգրկում է երկու մակարդակ՝ տարածա-
շրջանային, որը շոշափում է առաջին հերթին հակամարտող կողմերի՝
Մարոկկոյի, ՊՕԼԻՍԱՐԻՕ-ի, Ալժիրի և Մավրիտանիայի միջև հարաբե-
րությունները և գլոբալ, որն էլ արտահայտում է ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի
Դաշնության, Եվրամիության և ԱՊԼ-ի շահագրգիռ անդամ երկրների
շահերը 9 :
Ուսումնասիրելով հակամարտող հիմնական կողմերից մեկի՝
Մարոկկոյի դիրքորոշումը, կարևոր է առանձնացնել հետևյալ կետերը.
Նախ, հակամարտության պատմության ողջ ընթացքում Մարոկ-
կոն կտրականապես հերքում էր Սահարայի ժողովրդի ինքնորոշման
իրավունքի կիրառումը և պնդում, որ ինքն ունի պատմական, մշա-
կութային և տնտեսական բոլոր հիմքերը հավակնելու Արևմտյան Սա-
հարայի տարածքին: Այսպես, 1956 թ. անկախություն ձեռք բերելուց
հետո Մարոկկոն իր իրավունքները ներկայացրեց այդ տարածքի
նկատմամբ 10 : Ըստ Մարոկկոյի` «գաղութային համակարգի ոչնչացումը»
Արևմտյան Սահարայի համար նշանակում էր ոչ թե հանրաքվեի մի-
ջոցով ամրագրված տարածքային ամբողջականություն, այլ ուղղակիո-
րեն միացում մայր հայրենիքին՝ Մարոկկոյին 11 :
Հաագայի միջազգային դատարանի վճռից հետո՝ 1975 թ. հոկտեմ-
բերի 20-ին, Մարոկկոյի թագավոր Հասան II-ը հայտարարեց Արևմտյան
Սահարայի տարածքի նկատմամբ իր իրավունքների օրինական լինելու
Zoubir Yahia H., Stalemate in Western Sahara: Ending International Legality, Middle
East Policy. Vol. XIV, No. 4, Winter 2007, p. 160.
9
.١١٥ ‫صفحة‬ ،‫العربية‬ ‫الوحدة‬ ‫دراسات‬ ‫مركز‬،‫واالنفصال‬ ‫االنضمام‬ ‫مشكلة‬ ‫بين‬ ‫الغربية‬ ‫الصحراء‬ .‫حداد‬ ‫محمود‬
، ١٩٨٧ ،‫بيروت‬
10 Подгорнова Н., Проблема Западной Сахары в политике Марокко, Институт
Ближнего Востока, Москва, 1978. с. 132.
11 Von Hippel K., The Non-Interventionary Norm Prevails: an Analysis of the Western
Sahara, The Journal of Modern African Studies, Issue No. 33, Vol.1, 1995, p. 68.
97
8