MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 333
Այս առիթով նա իր ինքնակենսագրականում գրում է. «Պա-
տերազմից հետո 150 թուրք պատերազմական հանցագործներ ձեր-
բակալվել էին և բրիտանական կառավարության կողմից ներկալվել
Մալթա կղզի: Հայերը պատվիրակություն ուղարկեցին Փարիզի խաղա-
ղության կոնֆերանս: Նրանք արդարություն էին պահանջում: Ապա ես
մի օր կարդացի թերթերում, որ բոլոր թուրք հանցագործներն ազատ են
արձակվելու: Ես ցնցվեցի: Մի ազգ սպանվեց, իսկ մեղավոր անձինք
ազատ արձակվեցին: Ինչո՞ւ են մարդուն պատժում, երբ նա սպանում է
մի այլ մարդու, մինչդեռ միլիոնավոր մարդկանց սպանությունն ավելի
փո՞քր հանցագործություն է, քան անձի սպանությունը: Մալթայից
ազատված թուրք հանցագործները ցրվեցին աշխարհով մեկ: Նրանցից
ամենասարսափելին Թալեաթ փաշան էր, ով նույնացվում է հայ ժո-
ղովրդի ոչնչացման հետ: Թալեաթ փաշան ապաստան գտավ Բեռլի-
նում: Մի օր նրան փողոցում կանգնեցրեց Թեհլերյան անունով մի հայ
երիտասարդ: Թալեաթ փաշային ճանաչելուց հետո Թեհլերյանը սպա-
նեց նրան: Նրա դատավարությունը դարձավ իրականում մի թուրքա-
կան ոճրագործի դատավարություն: Հայերի կողմից դատարան բերված
բազմաթիվ վկաներ նկարագրեցին կոտորածների չարաղետ տեսարան-
ները: Այս դատավարության միջոցով աշխարհը վերջապես տեսավ
Թուրքիայի ողբերգական դեպքերի իրական պատկերը: Այդ նույն աշ-
խարհը, որը լուռ էր, երբ հայերը սպանվում էին և մտադիր էր թաքցնել
թուրքական պատերազմական հանցագործների ազատ արձակման
իրողությունը, այժմ պարտադրված էր լսելու սարսափելի ճշմարտու-
թյունը:
Բեռլինի դատարանն արդարացրեց Թեհլերյանին: Թեհլերյանը
գործել էր հանուն մարդկության խղճի: Բայց կարո՞ղ է մի մարդն իրեն
արդարություն բաշխողի դերում նշանակել» 11 :
Հայոց ցեղասպանությունն իրագործած թուրք հանցագործների
անպատիժ մնալու հանգամանքն անհանգստություն է առաջացնում
Լեմկինի մոտ, և նա իր պրոֆեսորներից մեկի ուշադրությունը հրավի-
րում է այդ հարցի վրա: Նա հարցնում է, թե ինչու հայերը կոտորածների
համար չձերբակալեցին Թալեաթին: Պրոֆեսորը պատասխանում է, որ
գոյություն չունի օրենք, ըստ որի նա կարող էր ձերբակալվել: «Նկատի
ունեցիր ֆերմերի դեպքը, ում պատկանում է հավերի մի խումբ,- ասում
Ռ. Լեմկինի անտիպ ինքնակենսագրություն, Donna-Lee Frieze նշվ. աշխ.
էջ 19-20:
333
11