MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 310

ղություն էր սահմանվել թանկարժեք իրերի և զարդերի վրա , որոնց տանելը խստիվ արգելված էր :
Այսպիսով , հայերի կոտորածներն ուղեկցվեցին անշարժ և շարժական գույքի կողոպուտով , անհատական և հավաքական ունեցվածքի յուրացմամբ , ինչը ծրագրված էր պետության կողմից : Հարուստ կողոպուտի հեռանկարը համախոհների մեծ բանակի և ժողովրդական լայն զանգվածների համախմբեց երիտթուրքական իշխանությունների շուրջ : Ըստ գերմանացի պետական և քաղաքական գործիչ Շտրեզմանի ՝ 1916 թ . հունվարի 26-ին կայացած հանդիպման ժամանակ Օս . Կայսրության ռազմական նախարար Էնվերն իրեն հայտնել է , որ արդեն մեկ ու կես միլիոն հայեր սպանված են , որից մոտ մեկ միլիոնի ունեցվածքը բռնագրավված է : Առաջին աշխարհամարտից հետո ՝ 1918 թ . Հոկտեմբերի 30-ին , Լեմնոս կղզու Մուդրոս նավահանգստում Թուրքիայի ՝ որպես պարտություն կրած կողմ և Դաշնակից պետությունների միջև կնքվեց զինադադարի պայմանագիր :
Ըստ Մուդրոսի զինադադարի առանձին կետերի ՝ ազգային փոքրամասնություններին , որոնք պատերազմի շրջանում տեղահանվել էին կայսրության տարբեր շրջաններ , իրավունք էր տրվում վերադառնալ իրենց նախկին բնակավայրերը 4 : Օսմանյան խորհրդարանի 1918 թ . նոյեմբերի 4-ի նիստը « Լքյալ գույքերի մասին » օրենքը չճանաչեց սահմանադրությունից դուրս և իրավական առումով անվավեր : Դրա հետ մեկտեղ կառավարության նոյեմբերի 1-ի հրամանագրով նախատեսվում էր հայերից բռնագրավված հողերի և գույքերի վերադարձն իրենց օրինական տերերին նրանց վերադարձի և պահանջ ներկայացնելու դեպքում :
Հակառակ այս հրամանագրի թուրքական իշխանությունների կողմից ընդունվում էին հավելյալ օրենքներ և կարգադրություններ , որոնց կիրարկումը անհնար էր դարձնում հայերի ունեցվածքի ետ վերադարձումը : Օրինակ ՝ ներքին գործոց նախարարությունը Թալեաթ փաշայի գլխավորությամբ վերոհիշյալ հրամանագրին կցել էր մի կարգադրություն , ըստ որի , տարագիրներին իրենց ունեցվածքը և կալվածքներն անմիջապես կարող էին վերադարձվել , եթե նրանք անձնապես ներկայանային , իսկ այն դեպքերում , երբ տերը սպանված էր կամ մահացած կալվածքները և ունեցվածքը չէր կարող վերադարձվել նրա ո ՛ չ մերձավոր , ո ՛ չ հեռավոր ազգականներին : Վերոնշյալ կարգադրությանը
4
Վարդան Լ ., նշվ . աշխ ., էջ 78-81 : 310