ՊԵՏՈՒՆՑ ԱՐԵՆ ( ԵՊՀ )
ՀԱՅԵՐԻ ՈՒՆԵԶՐԿՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ 1915-1923 ԹԹ .
Առաջաբան
Հայաստանի արտաքին և ներքին քաղաքականության մեջ Հայկական հարցը շարունակում է մնալ հիմնական առաջնահերթություններից մեկը : Նման պայմաններում շատ կարևոր է ուսումնասիրել պատմությունը , ինչպես նաև ակտիվորեն հետևել այժմյան Թուրքիայի Հանրապետության վարած քաղաքականությանը : Հայկական հարցի լուծման համատեքստում շատ կարևոր է հայ ժողովրդին թուրքերի կողմից հասցված նյութական վնասի փոխհատուցումը , ուստի պետք է մեծ ուշադրություն դարձնել հարցի այս կողմին ևս : Հոդվածիս նպատակն է փաստերի հիման վրա կառուցել 1915-1923 թթ . թուրքերի կողմից հայերի ունեզրկման գործընթացի առարկայական պատկերը : Մեծ եղեռնի հարյուրամյակի համատեքստում 1915-1923 թթ . Օսմանյան կայսրությունում հայերի ունեզրկման գործընթացի ուսումնասիրությունն ունի ոչ միայն գիտաճանաչողական , այլև արդիական-քաղաքական կարևոր նշանակություն :
Պատմական այս փուլում կարևոր է Հայոց պահանջատիրության նյութական և ֆինանսական կողմի ամփոփումն ու ամբողջացումը : Նման ողբերգական անցյալի պարագայում , որը կապում է հայ և թուրք ժողովուրդներին , Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության հարաբերությունների քաղաքակիրթ եղանակով հանգուցալուծումը ենթադրում է Թուրքիայի Հանրապետության կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչում , հայերին պատճառած բարոյական վնասի փոխհատուցում , հայերի ունեցվածքի վերադարձ զոհերի ժառանգներին : Այս երեք կետերը անբաժանելի և խիստ փոխկապակցված են , և թեկուզ սրանցից մեկի բացակայության կամ թերի բավարարման պարագայում հարցի լուծումը չի կարող լինել ամբողջական և վերջնական :
Պատմական անհերքելի ճշմարտություն է , որ թուրքերի կողմից ծրագրված և իրականացված հայասպանության քաղաքականության մեջ , ի թիվս այլ գործոնների ( պետական քաղաքականություն , կրոնական ատելություն ) մեծ ազդակ էր հանդիսանում տնտեսական գործոնը ՝
307