MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East

տոնական թուրքական դիրքորոշումը տեղ է գտել նաև այժմյան թուր- քական պատմագրության մեջ, նույնիսկ Հայոց ցեղասպանության փաստն ընդունող պատմաբանների մոտ: Օրինակ` Թաներ Աքչամը գրում է. «Հնարավոր է քրիստոնյաները տեսականորեն դեմ չէին իրա- վահավասարությանը, բայց գործնականում նրանք նախընտրում էին վճարել փրկագին և ազատվել զինծառայությունից ու զբաղվել առևտ- րով, հողագործությամբ: Եթե ասվածին ավելացնենք, որ, օգտվելով մուսուլմանների բացակայությունից, որոնք ծառայում էին բանակում, քրիստոնյաները վերահսկողություն էին սահմանում գյուղատնտե- սության և առևտրի վրա, դժվար չի լինի հասկանալ նրանց հանդեպ աճող թշնամանքի պատճառները» 30 : Սակայն Աքչամը հենց ինքն է փաստում, որ արհեստականորեն ստեղծվում էր քրիստոնյայի որոշակի կարծրատիպ. բոլոր տեսական աշխատություններում, որոնք նվիրված էին իմպերիալիստական պետությունների կողմից Օսմանյան կայսրու- ցեղասպանությունները (Helen Fain, Genocide and other state murders in the twentieth century, a lecture from October 24, 1995, http://www.ushmm.org/confront- genocide/speakers-and-events/all-speakers-and-events/genocide-and-massmurder-in- the-twentieth-century-a-historicalperspective/genocide-and-other-state-murders-in- the twentieth-century): Այստեղից էլ գալիս է որոշակի նմանությունները, օրինակ` թիրախ խմբի տնտեսական դ երի հետ կապված. 1937 թ. հունվարի 30- ին Ռայխստագում Հիտլերը իր ճառում նշում է. «Մենք հրաժարվում ենք թույլ տալ օտար ռասայի որևէ ազդեցությունը մեր քաղաքական, հոգևոր կամ մշա- կութային կյանքի վրա, կամ օտարի ցանկացած արտոնյալ դիրքը տնտեսական ոլորտում» (Maureen S. Hiebert, The Three “Switches” of Identity Construction in Genocide: The Nazi final Solution and the Cambodian Killing fields, Genocide Studies and Prevention, Volume 3, number 1, Spring, 2008, p. 14): 30 Акчам Т., Турецкое национальное “Я” и Армянский вопрос, 1995, с. 44. Այս սխալ տեսակետին գիտական պատասխան է տալիս ռուս պատմաբան Դմիտրի Երեմեևը: Նա նշում է, որ տնտեսության այն ճյուղերում, որտեղ ավելի շուտ կարող էր հասունանալ կապիտալիստական կարգը, ներգրավված էին մեծ մասամբ հույները, հայերը, սլավոնական ազգերի ներկայացուցիչները, այն դեպքում երբ թուրքերի համար արհեստներով և առևտրով զբաղվելը համար- վում էր անպատվաբեր գործ: Թուրքին «հարիր» էր զինվորական, քաղաքա- ցիական կամ հոգևոր պաշտոններ զբաղեցնելը: Վաշխառուները և բանկիրները նույնպես բացառապես ոչ մուսուլմաններ էին: Սրա վրա ազդել է նաև փողը տոկոսներով չտալու իսլամի դրույթը: Այլ կերպ ասած կապիտալի նախնական կուտակման այս տարբերակը փակ էր այն թուրքերի համար, որոնք իրենց ընտրությամբ խստորեն հետևում էին հավատքի դոգմաներին (Еремеев Д. Е., Этногенез турок, М,, 1971, էջ 178-179): 288

MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 288