MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East

մեր հաշվին… տեսնենք: Եկեք անցնենք այս կամուրջը: Մինչև մենք հեռանանք, նրանք կհեռանան մեզնից» 26 : Տնտեսական գերակայության հաստատումը և քաղաքական թերարժեքությունը առաջ քաշեցին հայերի ունեցվածքի անօրինական լինելու թուրքական ընկալումը: Քրիստոնյաների «թուրքերի հաշվին ապրելը և հարստանալը» գաղափարական լուրջ հենք ուներ և պրո- պագանդվում էր 1900-ականների սկզբից, սակայն թուրք բարձրաստի- ճան պաշտոնյաների կողմից հնչեցվեց պատերազմի սկզբին: Թեկի- նալփը նշում է. «Թուրքիայի քրիստոնյա բնակչությունը հաստատորեն զարգանում էր, մասամբ` չափազանց հեշտությամբ տրված արտոնու- թյունների, մասամբ` իրենց անձնական նախաձեռնությամբ, և նրանք երկրի իրական սեփականատերերին [թուրքերին] իրենց ժառանգու- թյունից դուրս էին մղում ավելի ու ավելի» 27 : Հայտնի է, որ ցեղասպա- նության ընթացքում ոճրագործը վարկաբեկում է զոհին՝ արդարանալու նպատակով 28 : 1915 թ. օգոստոսին ԱՄՆ-ի դեսպան Հենրի Մորգենթաուի և Թալեաթի հանդիպման ժամանակ ներքին գործերի նախարարը ներ- կայացնում է Հայկական հարցի վերաբերյալ պետական դիրքորոշումը. «Մեր վերաբերմունքը հայերի հանդեպ հիմնված է երեք հստակ հան- գամանքների վրա. առաջին՝ նրանք հարստացել են թուրքերի հաշվին, երկրորդ՝ որոշել էին մեզ վերահսկողության տակ առնել և ստեղծել ան- կախ պետություն ... Ահա թե ինչու մենք եկանք անբեկանելի որոշման՝ մինչ այս պատերազմի ավարտը պետք է անզորացնել նրանց» 29 : Պաշ- Üngör U. and Polatel M., նշվ. աշխ., էջ 36: Tekin Alp, նշվ. աշխ., էջ 56: 28 Լեո Կուպերը նշում է. «Հրեաները, նացիստների պատկերացմամբ, մարմնա- վորում էին և´ կապիտալիզմը, և´ դրա ոխերիմ հակառակորդ կոմունիզմը, նրանք խորհրդանշում էին դիվային ուժ և դավադիր թշնամություն, և, միևնույն ժամանակ, արհամարհելի թուլություն ու հիվանդագին այլասերում: Այստեղ արդեն գոյատևման վտանգ կար, ինչը կոչ էր անում դասակարգային պա- տերազմն անտեսող միասնության և զուգակցվում էր զոհի հեշտ խոցելիության հետ: Ի հավելումն, ձեռք էր բերվում նաև նյութական շահ` բռնագրավմամբ և թալանի մյուս տեսակներով» (Leo Kuper, Genocide: its Political Use in the Twentieth Century, New Haven and London, Yale University Press, 1981, p. 95): 29 Մորգենթաու Հ., նշվ. աշխ., էջ 252: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ և հետո տեղի ունեցած ցեղասպանություններն ունեին տարբեր հրահրիչ բաղադրիչներ: Քաղաքական ցեղասպանությունները, որոնց արդյունքում կառավարությունները որոշակի ծրագիր կամ դոկտրինա են իրականացնում, քիչ քանակ են կազմում դրանց մեջ: Դրանք են հայերի, հրեաների և Կամբոջայի 287 26 27

MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 287