MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 281

Ց Ե ՂԱՍ Պ ԱՆԱԳ Ի Տ Ո Ւ ԹՅ ՈՒ Ն ԳԱԼՈՒՍՏՅԱՆ ՌԵԳԻՆԱ (ՀՑԹԻ) ՀԱՅԵՐԻ ՈՒՆԵԶՐԿՈՒՄԸ ԵՎ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՍՏԵՂԾԵԼՈՒ ՓՈՐՁԸ Թուրք ազգի ստեղծումը պետության կողմից իրականացվող ծրագիր էր, քանի որ թուրքերի դեպքում «ազգի» կոնցեպցիան ծագել է պետությունից 1 : Յուրաքանչյուր պետության ձևավորման համար ան- հրաժեշտ է միջին խավ՝ բուրժուազիա, որն էլ հիմք է դառնում պետու- թյան համար և շահագրգռված է պետական իշխանության շարունա- կականության ու ամրապնդման մեջ: Թուրքագետ Էրիկ Յան Ցյուրխերը նշում է, որ Օսմանյան կայսրությունում և հանրապետական Թուրքիայի վաղ շրջանում արդյունաբերական և առևտրային բուրժուազիայի զար- գացման մասին խոսելն անիմաստ է`առանց հայերի և հույների ցեղա- սպանության մասին խոսելու 2 : 1908 թ. երիտթուրքական հեղաշրջումը հետին պլան մղեց երկու քաղաքական ուղղությունները` օսմանիզմը և պանիսլամիզմը, որոնց դեպքում հայերը կկարողանային գոյատևել որպես Օսմանյան կայսրու- թյան առանձին համայնք և առաջ քաշեց թուրքական ազգայնականու- թյան մասին «քաղաքական միֆը» 3 : «Թուրքի» ստեղծումը բացառում էր քաղաքական և սոցիալական համակարգում բոլոր փոքրամասնու- թյունների` հատկապես հայերի գոյությունը: Երիտթուրքերը արտա- հայտում էին նոր ձևավորվող թուրք առևտրային բուրժուազիայի, հողատերերի և թուրք բուրժուա-ազգայնական մտավորականության M. Hakan Yavuz, Islamic political identity in Turkey, Oxford University Press, New York, 2003, p. 9. 2 Zürcher E., Turkey: A Modern History, I. B. Tauris, 2005, p. 4. 3 Melson R., Revolution and Genocide: the origins of the Armenian genocide and the Holocaust, The Univercity of Chicago Press, Chicago and London, 1992, p 143. 281 1