MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 272

թեմաներ 51 : Այն սովորաբար ունի ռոմանտիկ կամ էպիկական սյու-
ժեներ: Հայտնի Մեսնեվիներից են «Լեյլի և Մեջնուն», «Յուսուֆ և
Զուլեյհա», «Վամիք և Ազրա», «Խյուսրև և Շիրին» : Մեսնեվիի մեծագույն
վարպետ է եղել Մևլանա Ջելալեդդին Ռումին՝ իր «Մասնավի մա Անա-
վի» ստեղծագործությամբ 52 ։
Արևելյան, այդ թվում նաև օսմանյան դասական պոեզիայում կա-
րևոր տեղ է զբաղեցնում ռուբայու ժանրը։ Ռուբային, բովանդակային
առումով լինելով բավականին բարդ և ընդգրկուն ժանր, չորս տողի
շրջանակում փոխանցում է մի ողջ կյանք, մարդկային մեծ տառապանք։
Ռուբայիի մեծագույն վարպետը եղել է պարսիկ պոետ Օմար Խայամը 53 :
Օսմանյան պոետներից ռուբայիներ են գրել Ջ. Ռումին, Ֆազլին, Ֆու-
զուլին և այլք։
Օսմանյան պոեզիայում մեծ տարածում ունեին քառյակները`
քըթաները ( kıta – մաս, հատված), որոնք ստեղծվել են ռուբայու նմա-
նությամբ: Դրանք բաղկացած են հիմնականում 2 բեյթերից: Քըթան
քասիդից և գազելից տարբերվում է նրանով, որ այստեղ բեյթի երկու
կիսատողերը միմյանց հետ չեն հանգավորվում:
Գազելների և քասիդների կողքին հայտնի էին նազիրեները :
Սրանք գրվում էին որպես պատասխան` ուղղված մի գրողի ստեղծա-
գործությանը: Մեզ է հասել Միհրի Հաթունի նազիրեն` նվիրված պոետ
Նեջաթիի գազելներից մեկին 54 : Lık Mihrî dâinün zanni budur/Bu sözi dir ol
ki kâmil usludur/Bir müennes yigdürür kim ehl da/Bin müzekkerden ki ol nâ-
ehl ola/Bir müennes yig ki zihni pâk ola/Bin müzekkerden ki bi-idrâk ola 55 -
Ասում են, թե կինը բավական խելք չունի,/Նրա ամեն մի խոսքը պետք է
ամբարտավան կարծել:/Սակայն Միհրին գտնում է, և նրա կարծիքն է
այսպիսին,/Որ հասուն միտք ունեցողն է այդպես ասում:/Մի ար-
ժանավոր կինն ավելի լավ է,/Քան հազար անարժան տղամարդ:/Մի
լուսավորյալ կինն ավելի լավ է,Քան հազար խավարամիտ տղամարդ:
Նեջաթին, ամբարտավան համարելով բանաստեղծուհու վար-
Брагинский И., Комиссаров Д., там же, с. 28-29.
Բայբուրդյան, նշվ. աշխ., էջ 685:
53 Նույն տեղում, էջ 33-34, ինչպես նաև Словарь литературоведческих терминов,
Тимофеев Л. И., Тураев С. В., Москва, 1974, с. 338.
54 Hakverdioğlu M., Mihrî Hâtun'un Necâtî Bey'in şiirlerine nazîreleri, Turkish
Studies, International Periodical For the Languages, Literature a nd History of Turkish
or Turkic, v. 4/2, Winter, 2009, pp. 555-584.
55 Նույն տեղում:
272
51
52