ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ ՇՈՒՇԱՆ ( ԵՊՀ )
ՄՈՒԽԹԱՐ ԱՈՒԵԶՈՎԻ « ԵՆԼԻԿ ԵՎ ՔԵԲԵՔ » ԵՎ « ՔԱՐԱԳՅՈԶ » ՊԻԵՍՆԵՐԻ ՀԱՄԵՄԱՏԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ
Մ . Աուեզովը ( 1897-1961 թթ .) ղազախ գրականության ամենավառ ներկայացուցիչներից է , ում ստեղծագործական ուղին նշանավորվել է վերելքներով ու վայրէջքներով : Ինչպես հայտնի է , Աուեզովը ղազախ գրականություն է բերում և զարգացման նոր աստիճանի է հասցնում արձակի մի քանի ժանրեր`պատմվածք , վիպակ , վեպ : Նա արդարացիորեն համարվում է նաև ղազախ դրամատուրգիայի հայրը . նրա կողմից մշակված և 1917թ . « բեմադրված » « Ենլիկ և Քեբեք » ստեղծագործությունը համարվում է ղազախական թատրոնի անդրանիկ ծնունդը 1 : Ալմաթիում գործող Ղազախստանի ամենահին թատրոնն այսօր էլ կրում է Մուխթար Աուեզովի անունը :
Աուեզովը հեղինակել է մի շարք աշխատանքներ կապված ղազախ դրամատուրգիայի պատմության , խնդիրների և մեթոդիկայի , գեղարվեստականության և ոճի մասին (« Қызыл сұңқарлар » 1922 , « Жалпы театр өңері мен қазақ театры » 1926 , « Қазақстан мемлекеттiк театры » 1928 , « Казахская драматургия » 1933 , « Жақсы пьеса-сапалы әдебиетбелгісі » 1934 , « Қазақстан көркем өңері » 1935 , « Драматургияның заңы туралы кейбiр өйлар » 1953 ) 2 , ինչպես նաև երկու տասնյակից ավել պիեսներ , որոնք ինչպես ժողովրդական ստեղծագործությունների մշակված տարբերակներ են (« Ենլիկ և Քեբեք », « Քարագյոզ », « Ղարա ղըփչաղ Կոբլանդը », « Խան Քենե »), այնպես էլ հեղինակային ստեղծագործություններ են 3 :
Աուեզովի մասնավորապես այս ստեղծագործությունների բազմակողմանի ուսումնասիրությունը կարևոր է ոչ միայն Աուեզո-
1
История казахской литературы , I том , Академия Наук Казахской ССР , Алма- Ата , 1971 , с . 432 .
2
Қазақ әдебиеттану гылынының тарихы , I-том , Алматы 2008 , 261 .
3
Ժամանակակից ղազախ գրականագետներն այս պիեսները համարում են սոցիալ-կենցաղային թեմատիկայով գրված ստեղծագործություն : Կիսելով նրանց մոտեցումը`մենք այս պիեսները համարում ենք սոցիալ-կենցաղային թեմատիկայով գրված ստեղծագործություններ , որտեղ առանցքային է ողբերգական սիրո թեման է : Այս մասին տե ՛ ս Է . Ջրբաշյան , Գրականագիտության ներածություն , Երևան , 1996 , էջ 75-77 :
253