նա հայտնվում է մի շարք նոր վտանգավոր արկածների մեջ , մեղադրվում է մուսուլման կնոջ առևանգման համար , որի պատճառով բանտարկվում է Հռոդոս կղզում : Բարեբախտաբար այս բոլոր փորձությունները վերջ ի վերջո ավարտվում են , և վեպը դրական հանգուցալուծում է առնում : Վերջում պարզվում է , որ Այեշան ոչ թե թրքուհի է , այլ մի նշանավոր անգլիացու աղջիկ , ում մանուկ հասակում գողացել էին քրիստոնյա ծնողներից , մահմեդականացրել և դաստիարակել որպես թրքուհի : Վեպի ավարտին Այեշան ընդունում է քրիստոնեություն և ամուսնանում Օսմոնդի հետ :
Այսպիսով , մենք տեսնում ենք , որ վեպում առկա են տարբեր էթնիկական խմբերի պատկանող հերոսներ : Բացի վերջիններիցս ՝ թուրքերից , պարսիկներից , հայերից ու հույներից , վեպում նկարագրվող գործողությունների զարգացմանը զուգահեռ ի հայտ են գալիս նաև այլ էթնիկ հերոսներ ՝ ռուս զինվորականներ , վրացիներ , մի հրեա ատամնաբույժ և այլք : Մորիերը շատ լավ , բազմակողմանիորեն կարողանում է ներկայացնել այդ տարբեր էթնիկ խմբերի փոխհարաբերությունները , միջմշակութային շփումները , կրոնական բախումները , նրանց զբաղեցրած դիրքն ու տեղը 19-րդ դարի Թուրքիայում : Բնական է , որ այսքան բազմազգ միջավայրում պետք է առաջանան մի շարք կրոնական խնդիրներ , անհանդուրժողականության դրսևորումներ , բախումներ : Կրոնական այդ խնդիրներն ուսումնասիրելու ու ներկայացնելու համար առանձնակի կարևորություն են ներկայացնում վիպական այն հերոսները , որոնք իրենց գործունեությամբ , պահվածքով հնարավորություն են տալիս բացահայտելու դավանանքով քրիստոնյա ու մուսուլման ժողովուրդների փոխհարաբերությունները ՝ ցույց տալով , թե ինչպես է դավանանքի գործոնը շատ հաճախ ազդում հերոսներից յուրաքանչյուրի սոցիալական կարգավիճակի ու ճակատագրի վրա :
Չնայած այն հանգամանքին , որ կրոնական թեմատիկան վառ արտահայտված չէ վեպում , այն ներկա է սյուժեի ամբողջ ընթացքում ՝ կատարելով վեպի գործողությունները միմյանց փոխկապակցող շղթայի դեր : Վեպում տեղի ունեցող գործողությունները հենց սկզբից կառուցվում են քրիստոնեության ու մուսուլմանության բախման հիման վրա : Հեղինակը ցույց է տալիս , որ գլխավոր հերոսի ՝ անգլիացի լորդ Օսմոնդի արկածների հիմքում ընկած է հենց նույն կրոնական խնդիրը : Վերջինս հայտնվում է մի բարդ իրավիճկում` սիրահարվելով դավանանքով մուսուլման Այեշային , և քանի որ նրանց միությունը հնարավոր չէ տարբեր դավանանքների պատկանելու պատճառով , հերոսները ստիպ-
240