MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 233

թագավորություններ ՝ Հալեպ և Կարգամիս կենտրոններով 5 : Նրա օրոք սրվում են Խաթթիի հարաբերությունները Եգիպտոսի հետ , ինչը կապված էր Թութանհամոնի ( Ք . ա . մոտ 1332-1323 թթ .) այրի Անխեսենամոնի հետ : Վերջինս , իր ամուսնու մահվանից հետո , խնդրում է խեթական թագավորին իր որդիներից մեկին ուղարկել Եգիպտոս ՝ որպես իրեն ամուսին և փարավոն 6 : Սակայն , Եգիպտոսի սահմանների մոտ դավադրաբար սպանվում է Սուպպիլուիլիումայի որդի Ցանանցան , որին ի պատասխան խեթական զորքը ՝ թագաժառանգ Առնուվանդայի գլխավորությամբ , մտնում է Եգիպտոսի վերահսկողության տակ գտնվող Հարավային Սիրիա և խոշոր ավերածություններ իրականացնում 7 :
Եգիպտոսը XIX հարստության շրջանում Սեթի I-ից ( Ք . ա . 1290- 1279 թթ .) սկսած նպատակ է ունենում վերականգնել նախորդ տասնամյակներում Արևելամիջերկրածովյան ավազանում կորցրած իր գերիշխանությունը : Սեթի I-ը հարձակումներ է իրականցնում խեթերից կախյալ Ամուրրուի և Քադեշի դեմ 8 :
Ք . ա . 1279 թ . Եգիպտոսում գահ է բարձրանում Սեթի I-ի որդին ՝ Հին Եգիպտոսի պատմության ամենահայտնի փարավոններից մեկը` Ռամզես II-ը ( Ք . ա . 1279-1213 թթ .): Վերջինիս նպատակն է դառնում վերականգնել և ընդարձակել Եգիպտոսի առաջավորասիական տիրույթները 9 :
Այսպիսով ՝ դարձյալ բախվում են երկու հզոր տերությունների ՝ Եգիպտոսի և Խաթթիի շահերը : Այս անգամ արդեն եգիպտա-խեթական առճակատման կենտրոնում Եգիպտոսի փարավոն Ռամզես II-ն էր և խեթական թագավոր Մուվատալլի II-ը ( Ք . ա . մոտ 1295-1282 թթ .):
Իր իշխանության 4-րդ տարում Ռամզեսը նախաձեռնում է առաջին արշավանքը դեպի Առաջավոր Ասիա ՝ նպատակ ունենալով իրեն ենթարկել Պաղեստինի և Փյունիկիայի առափնյա տարածքները 10 : Վերջինս բանակը բաժանում է չորս զորամասերի ՝ դրանց տալով եգիպտական չորս աստվածների ՝ Ամոնի , Ռայի , Պտախի և Սեթի
5
Bryce T ., նշվ . աշխ ., էջ 51 :
6
Freu J ., նշվ . աշխ ., էջ 73 :
7
Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն , հ . 1 , էջ 181 :
8
Kitchen K . A ., նշվ . աշխ ., էջ 25 :
9
История древнего мира , Москва , 1983 , с . 252 .
10
Перепёлкин Ю . Я ., История Древнего Египта , Санкт-Петербург , 2000 , с . 327 . 233