MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 209
րակից շրջանների տեղանունների բառարանում» Շիրվանի գավառակը
նույնացված է Մոկս նահանգի Արգասովիտ գավառին 4 : Սակայն Շիր-
վանի գավառակը գտնվում է Արևելյան Տիգրիսի (Ջերմի) և Բաղաղեշ և
Տատիկ գետերի միջագետքում, Սղերդից դեպի հյուսիս-արևելք, ինչը
համապատասխանում է Աղձնիք նահանգի Աղձն (Արզն) կամ Կեթիկ
գավառներին, որոնց սահմանակից էին Մոկսի Իշայր և Միւս Իշայր
գավառները, բայց ոչ Արգասովիտը, որը թե՛ Երեմյանը, թե՛ Բ.Հարու-
թյունյանը տեղադրում են Մոկքի Իշայր գավառից դեպի հարավ-արևելք
ընկած հատվածում, Արևելյան Տիգրիսի ձախակողմյան վտակներից
մեկի՝ ներկայիս Կերկանդիլ-սու գետակի ձորահովտում 5 : Սղերդի գա-
վառի արևելյան հատվածը, ըստ վերոհիշյալ հեղինակների, համապա-
տասխանում է պատմական Մոկքի Իշայր գավառին 6 (ուշ շրջանում՝
Բիթլիսի գավառի Խիզանի գավառակին), և Արևելյան Տիգրիսից (Ջեր-
մից) դեպի հարավ ընկած Արքայի գավառին (Մոկս Առանձնակին) Որբ
գետի հովտում (ավելի ուշ՝ Սղերդի գավառի Բարվառի գավառակին) 7 :
Ըստ երևույթին, տվյալ դեպքում պետք է բացառել նաև Կեթիկն ու Միւս
Իշայրը, քանի որ վկայության մեջ հիշատակվում է Բոհտան (իմա՝
Արևելյան Տիգրիս) գետը 8 , ինչից կարելի է ենթադրել, որ գյուղը գետից
շատ հեռու չպետք է լիներ: Շիրվանի գավառի՝ Արևելյան Տիգրիսի
Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Երևան, 1998,
հ. IV, էջ 135:
5 Տե՛ս Երեմյան Ս.Տ., Հայաստանը ըստ «Աշխարհացոյց»-ի (փորձ VII դարի
հայկական քարտեզի վերակազմության ժամանակակից քարտեզագրական
հիմքի վրա), Երևան, 1963, էջ 39:
6 Երեմյան Ս.Տ., նշվ.աշխ., էջ 54: Հարությունյան Բ., «Մեծ Հայքի Մոկք աշխարհը
ըստ «Աշխարհացոյց»-ի», ՊԲՀ, 1990, № 1, էջ 48: Նույն կարծիքն է արտա-
հայտված Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարանում, հ.
IV, էջ 141:
7 Երեմյան Ս.Տ., նշվ.աշխ., էջ 71: Բ.Հարությունյան, նշվ.աշխ., էջ 45: Բ.Հարու-
թյունյանի «Հայաստանը ըստ «Աշխարհացոյց»-ի եւ այլ աղբիւների» քարտեզը
համացանցում տեղադրված է հետևյալ հասցեում՝
http://hayk.org/am/files/Map_Arm/Map.htm:
8 Բերխո Ազոյանը նշում է, որ
«7 տարեկանէ վար տղաները և կիները գերի
տարին և Բոհտանի գետին (Տիգրիս) մէջ խեղդեցին բոլորը» , տե՛ս Հայոց
ցեղասպանությունը oսմանյան Թուրքիայում: Վերապրածների վկայություններ:
Փաստաթղթերի ժողովածու: Հատոր Բ «Բիթլիսի նահանգ», Երևան, 2012,
վկայություն № 76, էջ 118:
209
4