MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 199

հմտորեն շաղկապվել են իրար և տարածում են գտել տվյալ մշակույթի
գրեթե բոլոր կենտրոններում:
Ելնելով պարույրի և համակենտրոն շրջանների խորհրդանշա-
կան առանձնահատկություններից՝ առանձնացրել ենք չորս կոմպոզի-
ցիոն խումբ:
Որպես երկրաչափական մոտիվ
Երկրաչափական մոտեցումով կատարված պարույրները, ի
տարբերություն մյուս ներքոնշյալ խմբերի, հազվադեպ են հանդիպում:
Որպես կանոն, պատկերված են լինում մեծ մասամբ կավանոթի վզին`
եզրագոտիներում, հազվադեպ՝ իրանին (աղ. I, նկ. 1-6): Եզրագոտի-
ներում պատկերված պարույրները երկրաչափական են, պատկերված
են բացարձակապես գծազարդ կատարման եղանակով (աղ. I, նկ. 2 4 , 6 5 ),
իսկ իրանի վրա պատկերվածները՝ ռելիեֆ կամ ներճկման կատա-
րումով (աղ. I, նկ. 1 6 , 3 7 , 4 8 , 5 9 ): Եզրագոտիներում հանդիպող բազմա-
գալար պարույրների երկրաչափական պատկերները թույլ են տալիս
զուգահեռներ տանել նույն մշակույթի կավանոթների իրանին հանդի-
պող նմանատիպ մոտիվների միջև: Օրինակ, կարասի իրանի բեկոր՝
ռելիեֆ ուղանկյունաձև պարույրով և կճուճներ` իրանի հատվածում
զարդարված երկրաչափական էլեմենտներով (աղ. I, նկ. 1, 3, 4): Բազ-
մագալար երկրաչափական պարույրները, մեանդրները, կեռերը սովո-
րաբար ռիթմիկ հաջորդաբար կրկնվելով ներկայացվում են զարդա-
գոտիների մեջ ներառված: Ամենից հաճախ հանդիպող այս տիպի
զարդագոտիները բնորոշ են կառնուտ-շենգավիթյան խմբին: Առավել
հարուստ զանազանությամբ զարդարված անոթներ հայտնի են Շեն-
Խանզադյան Է., Գառնի IV, Հնագիտական պեղումները Հայաստանում, N 12,
Երևան, 1969, նկ. 87, գծ.19:
5 Շենգավիթ, Ս. Սարդարյան 1967-1969 թթ. պեղ., Էրեբունի պատմահնագի-
տական արգելոց-թանգարան, ինվ. N 1-427:
6 Շիրակավան, Ռ. Թորոսյանի, Օ. Խնկիկյանի, Լ. Պետրոսյանի 1977-1981թթ.
պեղ., Սարդարապատի hուշահամալիր, Հայոց ազգագրության թանգարան,
ինվ. N 266-198:
7
Խանզադյան Է., Հայկական լեռնաշխարհի մշակույթը մ.թ.ա. III հա-
զարամյակում, Երևան, 1967, Հ ՍՍՀ ԳԱԱ հրատ., էջ 65, նկ.16:
8 Նույն տեղում, էջ 65, նկ.16:
9 Նույն տեղում, էջ 64, նկ.15:
199
4