MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 191

ԴՐԱԽՏԻԿ բնակավայրը հիշատակվում է Սյունյաց նահանգի
Սոդք գավառում Դրաքտիկ տարբերակով 2 : Գեղատեսիլ այս գյուղում XX
դարի սկզբներին եղել է «հին եկեղեցու հիմնապատեր և մի քանի
խաչարձաններ՝ առանց գրութեան» 3 : 1830-ական թթ. մինչև 1980-ական
թթ. եղել է թուրքական բնակավայր և կոչվել է Թոխլուջա: Ներկայումս
գյուղում կանգուն է 5 խաչքար, երկուսը` դպրոցամերձ տարածքում,
երեքը` գյուղի հյուսիսային բլրի վրա: Մեր կողմից ընդօրինակվել է մեկ
վիմագիր, որը փորագրված է խաչքարի (XIV-XVIդդ.) ստորին մասում:
Վիմագրի վերջին բառը վնասվել է պատվանդանին ամրացնելու
հետևանքով, 4 տող (նկ.1):
1. ԽԱՉ/Ս ԱՍԼԱ/ՆԻ ՍՈՍԻ ՄԽԻԹԱՐ/Ա ԵՍ ԺՈՂՈ--ԵՑԻ
ՇՈՐԺԱՆ 4 Մ. Սմբատյանցը հիշատակում է Շօրջայ, իսկ Ե. Լա-
լայանը` Շորջալու կամ Նոր Քեթի, որը «թրքաբնակ մի աննշան գիւղ է,
ուր նոյնպէս կայ մի աւեր եկեղեցի» 5 : Բացի այդ ազգագրագետը նշում է,
Սևանա լճի ափին կա նաև Շորժա կամ Նադեժդինօ գյուղը 6 , որը երեք
կողմից շրջապատված է բլուրներով: Գյուղի բնակիչները աղանդա-
վորներ են՝ տեղափոխված 1851 թ. Սամարայից 7 : Մ. Սմբատյանցը
հիշատակում է 3, իսկ Ե. Լալայանը` 4 վիմագիր (3-ը փոխառված
նախորդ հրատարակչից), որոնք չկան Դիվանում 8 : Երեք վիմագիր էլ
հրատարակել է վիմագրագետ Սեդրակ Բարխուդարյանը. ևս երկուսը
գրառվել է մեր ուսումնասիրության ընթացքում, ընդհանուր` ինը
վիմագիր:
Շորժան լեռնային բնակավայր է (1900 մ բարձր.), այն բնակելի է
եղել դեռևս 2-1 հազ. Ք.Ա.: Միջնադարյան հուշարձաններից հայտնի է
գյուղի եզրին բլրի գագաթին գտնվող կիսավեր XVII դարի մատուռը:
Այն կառուցված է անմշակ քարից, ունի ուղղանկյուն հատակագիծ,
Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան (այսուհետ`
ՀՀՇՏԲ), հատոր 2, Երևան, 1988, էջ 150:
3 Լալայեան Ե., Նոր Բայազեդի գաւառ կամ Գեղարքունիք, Ազգագրական
հանդէս (այսուհետ` ԱՀ), գիրք 19, էջ 34:
4 ՀՀՇՏԲ, հատոր 4, Երևան 1998, էջ 151:
5 Լալայեան Ե, ԱՀ, էջ 19:
6 Լալայեան Ե, նշվ. աշխ., էջ 33:
7 Խոսքը Վերին և Ներքին Շորժա բնակավայրերի մասին է:
8 Դիվան հայ վիմագրության (այսուհետ ` ԴՀՎ), պրակ IV, էջ 384:
191
2