MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 154
ուներ նաև «Արևելյան» բանակում կատարել նշանակումներ և իր
նախընտրած պահին վերադառնալ Ֆրանսիա 8 :
Վերադառնալով Ֆրանսիա` Բոնապարտը Թալեյրանի և մի շարք
պաշտոնյաների աջակցությամբ 1799 թ. նոյեմբերին վերջ դրեց Դիրեկ-
տորիայի վարկաբեկված իշխանությանը և որպես երկրի «առաջին
կոնսուլ» (փաստացի ղեկավար)` նույն թվականի դեկտեմբերին խա-
ղաղության առաջարկով դիմեց Մեծ Բրիտանիային և Ավստրիային,
սակայն ապարդյուն 9 :
Շուտով գրանցվեցին Ավստրիայի պարտությունները 1800 թ.
ընթացքում, որոնց հետևեց հաշտության կնքումը 1801 թ. փետրվարին`
արդեն վերջինիս խնդրանքով: Այս ընթացքում իր դաշնակիցների հետ
ունեցած տարաձայնությունների պատճառով հակաֆրանսիական
խմբավորման շարքերն էր լքել Ռուսաստանը, որի կայսր Պավել I–ի և
առաջին կոնսուլի միջև ձևավորվել էին ջերմ հարաբերություններ (ինչը
հարուցել էր Մեծ Բրիտանիայի անհանգստությունը): Ավելին` նախա-
տեսվում էր ռուս-ֆրանսիական ռազմական արշավանք դեպի Հնդկաս-
տան, որին, սակայն, վիճակված չէր իրականանալ, քանզի բրիտա-
նական ֆինանսավորմամբ իրականացված պալատական հեղաշրջման
արդյունքում 1801թ. մարտին Պավել I-ը սպանվեց 10 : Մինչ այդ` 1800թ.
դեկտեմբերին, անհաջող մահափորձ էր կատարվել Բոնապարտի դեմ,
որում նույնպես լոնդոնյան իշխանություններն ունեցել էին էական
դերակատարություն: Այնուամենայնիվ, երկրորդ հակաֆրանսիական
խմբավորումը ևս պարտություն կրեց, և Մեծ Բրիտանիան կրկին մնաց
առանց դաշնակիցների (ինչպես և 1797 թ.): Եվ նույնիսկ «Արևելյան»
բանակի մնացորդների` բրիտանացիներին անձնատուր լինելու հան-
գամանքը (1801 թ. օգոստոս) ի զորու չէր փոխել պատերազմի ար-
դյունքների ընդհանուր պատկերը: Արդյունքում Մեծ Բրիտանիան
ստիպված էր 1802թ. մարտին Ֆրանսիայի հետ կնքել Ամիենի հաշ-
տության պայմանագիրը, ինչն, ըստ էության, ընդամենը ժամանա-
կավոր դադար եղավ:
Այսպիսով` անհրաժեշտ է արձանագրել այն իրողությունը, որ
վերը հիշատակված ռազմական գործողությունների ընթացքում Ֆրան-
սիային այդպես էլ չհաջողվեց սասանել Մեծ Բրիտանիայի ռազմական
Наполеон – “Избранные произведения”, с. 616.
Исдейл Ч. Дж., Наполеоновские войны. 1997, с. 28; Ленц Т., там же, 2008, с. 65.
10 Троицкий Н. А., Там же, с. 67, տե՛ս նաև՝ Тарле Е. В., Наполеон. М., 2011, с. 106.
154
8
9