MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 152

ընտրյալ ստորաբաժանումներից կազմված շուրջ 38 հազարանոց
բանակ 3 :
Հատկանշական է, որ Բոնապարտի համար Արևելյան (եգիպտա-
կան) արշավանքն (1798-1801 թթ.) ուներ ոչ միայն ռազմաքաղաքական,
այլ նաև` գիտական նշանակություն: Բացառապես Նապոլեոն Բոնա-
պարտի շնորհիվ էր, որ արշավանքին տրվեց նաև գիտական բնույթ,
ինչն ավելորդ անգամ վկայում է նրա բացառիկ և բազմակողմանի
ընդունակություններով օժտված լինելու մասին 4 :
Արշավանքը մեկնարկեց Թուլոնի նավահանգստից 1798 թ. մայի-
սին, և բանակի հետ միասին Եգիպտոս ուղևորվեցին նաև մեծ թվով
արվեստագետներ ու գիտնականներ, որոնց թվում էին նաև անվանի Դ.
Վ. Դենոնն ու Է. Ֆ. Ժոմարը 5 : Վերջիններիս առաքելությունը քաղա-
քակիրթ աշխարհին անհայտ մնացած եգիպտական հնամենի քաղաքա-
կրթությանը վերաբերող տարրերի բացահայտումն ու լուսաբանումն
էր: Արդյունքում 1802 թ. լույս տեսավ Դենոնի «Ճանապարհորդություն
Վերին և Ստորին Եգիպտոսում» աշխատությունը, որում հեղինակը
ներկայացրել էր գիտարշավի պատմությունն ու արդյունքները: Այդ
արդյունքների հիման վրա հետագա տարիների ընթացքում լույս տե-
սավ նաև «Եգիպտոսի նկարագրությունը» բազմահատոր աշխատու-
թյունը: 1798 թ. օգոստոսին գեներալ Բոնապարտի կողմից Կահիրեում
հիմնվեց Եգիպտական ինստիտուտը, որի առաջին նախագահ նշա-
նակվեց ֆրանսիացի մաթեմատիկոս Գասպար Մոնժը: Արևելյան ար-
շավանքի ընթացքում էր, որ հայտնաբերվեց Ռոզեթյան արձանագրու-
թյունը, ինչի շնորհիվ էլ հետագայում եգիպտագիտության բնագավա-
ռում իր շլացուցիչ հաջողություններն արձանագրեց ֆրանսիացի
գիտնական Ֆրանսուա Շամպոլյոնը 6 : 1801 թ. արձանագրությունը` որ-
պես ավար, առգրավվեց բրիտանացիների կողմից, և ներկայումս այն
Ленц Т., Наполеон. М., 2008, с. 46, համեմատիր նաև՝ Cole J., Napoleon's Egypt:
Invandig the Middle East, New York, 2007, p. 8; Barthorp M., Napoleon's Egyptian
Campaigns, London, 1978, p. 7-8.
4 Արշավանքի նապոլեոնյան հոգևոր-գաղափարական բովանդակության մասին
տե՛ս Fulinska A., Ancient Topics in Napoleon's Proclamations to the Army, Classica
Cracoviensia, XVI, 2013, pp. 30-43.
5 Наполеон - “Избранные произведения”, Москва, 1956, с. 393, 617.
6 The Encyclopedia of the French Revolutionary and Napoleons Wars: a political,
social, and military history, editor Gregory Fremont-Barnes, vol. III, R-Z, Santa
Barbara-Denever-Oxford, 2006, pp. 827-828.
152
3