MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 127

ակտիվ գործելով կայսրության տարբեր հատվածներում: Հետագա
տարիներին դրանց զգալի մասը ծառայում էր 1919 թվականին սկիզբ
առած քեմալական շարժման շահերին՝ պայքարելով Անտանտի ուժերի
և սուլթանական կառավարության դեմ:
«Քարաքոլի» ստեղծումն ու գործունեությունը
Երիտթուրքական կառավարության հրաժարականի հետ պաշ-
տոնապես գործունեությունը դադարեցրած «Հատուկ կազմակերպու-
թյանը» հաջորդեց «Քարաքոլ» (թուրք.՝ Karakol ) կազմակերպությունը 10 ,
որի հրամանատարությունն ու հիմնական ուժերը տեղակայված էին
Անտանտի ուժերի կողմից վերահսկվող Ստամբուլում, ինչպես նաև
Փոքր Ասիայի տարբեր կարևոր կետերում 11 :
«Քարաքոլի» վերաբերյալ աղբյուրներ են պահպանված Թուր-
քիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի արխիվում (ATASE) 12 և Թուր-
քիայի Ազգային անվտանգության ծառայության հատուկ արխիվում
(MİT Özel Arşivi) 13 : Այնուամենայնիվ, կազմակերպության ղեկավար-
ների գրչին պատկանող արժեքավոր հուշագրություններ գրեթե չկան,
ինչը կարող էր «Քարաքոլի» հետազոտությունն ավելի համապարփակ և
բազմակողմանի դարձնել:
«Քարաքոլը» ստեղծվել է 1918 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր
ամիսներին Թալեաթ և Էնվեր փաշաների կարգադրությամբ, որպեսզի
գաղտնի պայմաններում իրականացներ երիտթուրք ղեկավարների
միջև կապի և տեղեկությունների փոխանակման գործընթացը 14 : Թուրք
հետազոտողների մի մասը «Քարաքոլի» հիմնադրման ժամկետ է ընդու-
նում 1919 թվականի փետրվարի 5-ը, երբ Ստամբուլի Սուլթանահմեթ
թաղամասում գաղտնի հանդիպում են ունեցել կազմակերպության
հիմնադիր անդամները 15 : Թեև 1919 թվականի փետրվարի 5-ին կազ-
Ամբողջական անվանումն է Karakol Cemiyeti, որը բառացի թարգմանվում է
«Ոստիկանական համայնք»:
11 Aydın N., Osmanlı İmparatorluğu'nda İstihbarat. Parola Yayınları, 2015, ss. 247-258.
12 TSK, Genelkurmay Askerî Tarih Ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanliği Yayin
Kataloğu, վերջին մուտք՝ 25.06.2016, http://www.tsk.tr/Content/pdf/yayinlar/
genelkurmay-atase-daire-baskanligi-yayin-katalogu1.pdf.
13 İlter E., նշվ. աշխ., հավելված 13:
14 Giray M., "İstanbul'un işgalinde Gizli Bir Teşkilat, Karakol Cemiyeti", Yakın
Tarihimiz, 1962, s. 345.
15 Demirel E., նշվ. աշխ., էջ 182-183:
127
10