MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 126

ծառույթներ իրականացնող կազմակերպություններ , որոնցից էր , օրինակ , Աբդուլհամիդ Երկրորդ սուլթանի գլխավորությամբ գործող « Յըլդըզ » ( թուրք .՝ Yıldız ) հատուկ կազմակերպությունը 7 , որն Օսմանյան կայսրությունից մեզ հայտնի առավել կազմակերպված կառույցներից էր : « Յըլդըզը » անմիջականորեն ենթարկվում էր սուլթանին և հանդիսանում էր ոչ միայն պետական կարիքների համար տեղեկություն հավաքագրող կառույց , այլ անմիջականորեն սպասարկում էր Աբդուլհամիդ Երկրորդ սուլթանի քաղաքական և անձնական շահերը ու , ըստ վերջինիս ցուցումների , իրականացնում էր նաև քաղաքական բռնաճնշումներ և ահաբեկչություն : Այն օգտագործվել էր նաև 19-րդ դարի վերջում Օսմանյան կայսրությունում հայերի զանգվածային կոտորածների կազմակերպման և իրագործման համար :
« Յըլդըզին » փոխարինման եկած « Հատուկ կազմակերպության » 8 հիմնադիրն է համարվում Օսմանյան կայսրության ռազմական գործերի նախարար , երիտթուրք գործիչ Էնվեր փաշան : Օսմանյան կայսրությունում կազմակերպված , արդյունավետ , ժամանակի պահանջներին համապատասխան ներքին և արտաքին հետախուզության գրեթե բացակայությունն իրեն զգացնել էր տալիս Բալկանյան պատերազմների ընթացքում , ինչն էլ ստիպեց երիտթուրքական կառավարությանը ստեղծել նման մի կազմակերպություն , որը տասնամյակներ շարունակ հիմք էր ծառայելու հանրապետական Թուրքիայի հետախուզական կառույցների համար :
1918 թ . հոկտեմբերի 30-ին Մուդրոսում կնքվեց զինադադար Օսմանյան կայսրության և պատերազմում հաղթանակ տարած Անտանտի պետությունների միջև , ինչի արդյունքում « Միություն և առաջադիմություն » կուսակցությունից ձևավորված կառավարությունը հրաժարական տվեց , և նրա անդամները , այդ թվում ՝ Էնվեր և Թալեաթ փաշաները , Թուրքիայից փախուստի դիմեցին 9 : Պաշտոնապես իր գոյությունը դադարեցրեց նաև « Հատուկ կազմակերպությունը », որը գործում էր երիտթուրքական կառավարության վերահսկողության ներքո : Թեև պաշտոնապես այս կառույցն այլևս գոյություն չուներ , սակայն նրա անդամները շարունակում էին հետախուզական բնույթի գործունեությունը ՝ հետագայում ստեղծելով նոր խմբեր և կազմակերպություններ ,
7
İlter E ., նշվ . աշխ ., B1 .
8
« Հատուկ կազմակերպությունն » հայտնի է նաև իր թուրքերեն անվան տառադարձումով ՝ « Թեշքիլաթ-ը Մահսուսա » ( թուրք .՝ Teşkilât-ı Mahsusa ):
9
Maurice F . B ., “ The Armistice of 1918 ”, London , 1943 , p . 50 . 126