MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XI-XII Middle East | Page 100

Սահարայում բնական և հանքային պաշարների առկայությունն է, որն
էլ արժևորում է այս տարածքի կարևորությունը միջազգային ասպարե-
զում: Արևմտյան Սահարայի օկուպացված տարածքը հարուստ է ֆոս-
ֆատի, երկաթի, ուրանի, տիտանի (որոշ տեղեկությունների համաձայն՝
նաև նավթի) և ձկան պաշարներով 21 : Ուստի Մարոկկոյի՝ Սահարայի
տարածքը իրեն միավորելու ձգտման հիմնական գործոնները, պատ-
մական փաստարկներից բացի, բնական ռեսուրսներն ու տնտեսական
հնարավորություններն են: Այսօր մարոկկոյացիներն ակտիվորեն
տնօրինում են Ատլանտյան ափի՝ իրենց կողմից վերահսկվող տարած-
քը, այսպես կոչված՝ «օգտակար եռանկյունին», որն ընկած է Էլ–Այունի,
Սմարայի և Բու-Կրաայի միջև, որոնք հարուստ են ֆոսֆատ ի հան-
քերով: Մարոկկոյի ֆոսֆատի խոշոր ներկրողներն են ԱՄՆ-ն,
Ավստրալիան, Մեքսիկան և Նոր Զելանդիան 22 : Մարոկկոյում տարեկան
արտադրվում է 30 միլիոն տոննա ֆոսֆատ, որից 3 միլիոն տոննան՝
Բու-Կրաա՝ երրորդ ամենամեծ հանքավայրում 23 :
Իհարկե, տարածաշրջանի բնական հարստությունները միակ
գործոնը չեն այդ տարածքի համար մղվող պայքարում: Սակայն նավ-
թային գործոնը վերջին տարիներին Արևմտյան Սահարայի խնդրի
կարգավորմանը խոչընդոտող կենտրոնական հարցերից է: Երկու
կողմերն էլ` ՊՕԼԻՍԱՐԻՕ-ն և Մարոկկոն, համոզված են, որ իրավասու
են տնօրինելու տարածաշրջանային նավթային պաշարները, ուստի
շռայլորեն արտոնագրեր են տալիս արևմտյան մի շարք նավթային ըն-
կերություններին, ինչպիսիք են EnCore Oil, Comet Petrolium, TGS-Nopeq,
Kerr-McGee ընկերությունները 24 : Ֆրանսիական «Total Fina Elf» և ամե-
րիկյան «Kerr-McGee» նավթային ընկերությունները 2001 թ. համաձայ-
նագիր ստորագրեցին Մարոկկոյի հետ` Սահարայի ծովափնյա հատ-
վածում նավթային ռեսուրսների ուսումնասիրման և մշակման վերա-
Haugen Hans M., The Right to Self-Determination and Natural Resources: The Case
of Western Sahara, Vol. 3, No.1, Law, Environment and Development Journal, 2007,
p. 79.
22 Pinto Leite P., Olsson C., The Western Sahara conflict: the role of natural resources
in decolonization, Current African Issues, No. 33. Uppsala, Sweden: The Nordic
Africa Institute, 2006, p. 30.
23 Haugen Hans M., նշվ. աշխ., էջ 80:
24 Shelley T., Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony,
Zed Books, London, 2004, p. 63.
100
21