Wrócił do Stutthofu po powstaniu Muzeum
w końcu lat 60. XX wieku. To unikalne źródło, które jak dowodzi najnowsza książka, nie powinno być odczytywane tylko
w warstwie wizualnej. Idealnie czysty
i symetryczny obóz ze zdjęć nie odzwierciedlał rzeczywistości. Jedynie na kilku ujęciach w oddali widać ludzi, których zamieniono w Stutthofie w niewolników
i więźniów. Stali w tle, ale byli podmiotem tej historii. Doświadczenie obozu koncentracyjnego dla więźniów nie było miłym krótkim spacerem, rozmową
i poczęstunkiem przy kawie…
Jeśli wyznaczać symboliczną cezurę dziejów tego miejsca oraz wpływ indywidualnych decyzji jednostki na los tysięcy to jednorazowa i epizodyczna z pozoru wizyta H. Himmlera w obozie Stutthof będzie przykładem wydarzenia po którym nic już nie było takie jak wcześniej. Warto pamiętać
o tym, jak małe z pozoru rzeczy i wydarzenia mogą wpływać na losy zbiorowości
i jednostek.
Marcin Owsiński, Dwie godziny w listopadzie… Wizyta Heinricha Himmlera w obozie Stutthof 23 listopada 1941 roku: geneza, przebieg, konsekwencje/ Two hours in November…, Heinrich Himmler’s visit to Stutthof camp on 23 November 1941: the background, the course and the conceqences, Wydawnictwo Muzeum Stutthof, Sztutowo 2020, ss. 112, ISBN 978-83-958670-0-2.
Zespół kelnerów – SS-manów z załogi obozu Stutthof – obsługujący przyjęcie na część Himmlera 23 listopada 1941 roku. Widoczne szczegóły wystroju sali z portretem Hitlera i flagami, śniadaniowa zastawa stołowa oraz przygotowane jedzenie. SS-Unterscharführer L. Wanniger, ówczesny Rapportführer stoi pierwszy z prawej.
Źródło: AMS, sygn. I-IF-1, s. 46.