Memoria [PL] Nr 33 (06/2020) | Page 14

4) O lokalizacji obozu na terenie Górnego Śląska decydowała bliskość przemysłu

Przemysł górnośląski nie miał absolutnie żadnego wpływu na lokalizację obozu. Zarówno w chwili podjęcia decyzji o utworzeniu KL Auschwitz, jak i przez pierwsze miesiące jego funkcjonowania brak było jakiejkolwiek koncepcji co do zatrudnienia osadzonych w nim więźniów, pomimo iż miał to być największy ze wszystkich istniejących obozów.

Więźniów z pierwszych transportów wykorzystywano głównie przy różnych pracach mających na celu przygotowanie infrastruktury obozu dla nowo przybywających więźniów. Niewielka część znalazła zatrudnienie przy tworzeniu fabryki esesowskiego koncernu DAW (Deutsche Ausruestungswerke – Niemieckie Zakłady Wyposażenia) na terenie przyobozowym oraz przy wydobywaniu żwiru. Kwestia masowego zatrudnienia więźniów KL Auschwitz przez niemieckie koncerny przemysłowe oraz firmy na terenie Górnego Śląska oraz w powstających obozowych gospodarstwach rolnych skrystalizowała się dopiero w późniejszym okresie i była związana ze stale zmieniającą się sytuacją gospodarczą oraz militarną III Rzeszy.

5) Auschwitz stał się największym obozem koncentracyjnym dopiero po rozpoczęciu zagłady Żydów

Pierwsze plany KL Auschwitz powstały po wizji lokalnej przeprowadzonej w dniach 18-19 kwietnia 1940 roku, w której wzięli udział desygnowany zapewne już wówczas nieoficjalnie na stanowisko komendanta obozu Rudolf Höss, oddelegowany z ramienia Inspektoratu Obozów Koncentracyjnych Friedrich Seidler i kierownik nowo utworzonego Wydziału Budowlanego KL Auschwitz August Schlachter.

Obszar, na jakim miał on powstać był, jak na ówczesne realia, bardzo imponujący. O ile istniejące już obozy Dachau lub Sachsenhausen obejmowały około 10-12 hektarów, to powierzchnia Auschwitz miała być prawie trzykrotnie większa. Strukturę obozu miało stanowić kilkadziesiąt budynków murowanych, w tym 4 wielkokubaturowe oraz kilkadziesiąt drewnianych baraków. Zaplanowana powierzchnia obozu nie była przypadkowa. KL Auschwitz miał być obozem nie tylko największym terytorialnie, ale także pod względem liczby osadzonych w nim więźniów. Już w maju 1940 roku pojawiły się pierwsze kalkulacje mówiące po pojemności 30 000 więźniów. Ostatecznie stan taki został usankcjonowany rozporządzeniem Richarda Glucka z 1 czerwca 1940 roku. Jako punkt odniesienia może posłużyć to, iż w momencie wybuchu wojny we wrześniu 1939 roku we wszystkich obozach koncentracyjnych w Niemczech przebywało łącznie około 20 000 więźniów. Spore trudności organizacyjne oraz braki materiałowe sprawiły, że w lecie 1940 dokonano korekty pierwotnych planów pochodzących z kwietnia tegoż roku. Ostatecznie ogrodzenie obozowe (zaplanowane jako tymczasowe) zostało zbudowane wokół 20 murowanych budynków pokoszarowych, ponadto w przypadku 14 parterowych rozpoczęto nadbudowę pięter. Zgodnie z założeniem ta ograniczona strefa miała pomieścić 10 000 więźniów, w praktyce było ich jednak stłoczonych przeważnie prawie dwukrotnie więcej. Z docelowej pojemności 30 tyś więźniów, nigdy jednak nie zrezygnowano. Wszelkie działania prowadzone w oparciu nowelizowane plany zawsze opierały się na pierwotnie oszacowanej wielkości obozu ewentualnie była ona nawet zwiększana (na przykład plan z wiosny 1942 roku zakładał , iż można by w nim osadzić co najmniej 50 tys. więźniów)

6) Auschwitz był na początku typowym obozem koncentracyjnym.

Tak, jednak od początku był obozem, w którym zakładano wysoką śmiertelność wśród więźniów. Jego powstanie zbiega się z prowadzeniem przez niemieckie siły policyjne akcji A-B przewidującej dalszą eksterminację m.in. polskich warstw inteligenckich a także członków rodzących się organizacji podziemnych. KL Auschwitz miał ku temu wyznaczoną rolę. Był pierwszym obozem koncentracyjnym, w którym od początku zaplanowano i przystąpiono do realizacji budowy na jego obszarze stacjonarnego krematorium obozowego. Decyzja w tej sprawie zapadła jeszcze w kwietniu 1940 roku zaś montaż pierwszego pieca rozpoczęto w dwa tygodnie po przybyciu pierwszego transportu polskich więźniów politycznych z Tarnowa. Uruchomiony został w on połowie sierpnia i posiadał dobową wydajność kremacji na poziomie około 100 zwłok. Bardzo szybko okazał się on niewystarczający i już jesienią zadecydowano o rozbudowie instalacji krematoryjnej o kolejny, identyczny piec wyprodukowany przez niemiecką firmę Topf und Soehne z Erfurtu. Można zatem przyjąć, że biorąc pod uwagę ówczesną wielkość obozu, SS była by w stanie w ciągu najdalej 3-4 tygodni zamordować i spopielić ciała wszystkich więźniów KL Auschwitz.