3) Reichsführer SS Heinrich Himmler wydał rozkaz utworzenia obozu w kwietniu 1940 roku.
Od pierwszych dni wojny niemieckie Grupy Operacyjne SS – tzw. SS-Einsatzgruppen podporządkowane Sicherheitspolizei oraz Sicherheitsdienst przy wsparciu jednostek tzw. Selbstschutzu i Freikorpsów złożonych z członków formacji dywersyjnych prowadziły intensywne akcje eksterminacyjne wymierzone przede wszystkim w Polaków znanych niemieckiemu wywiadowi z postaw patriotycznych, narodowych i propaństwowych. Ponadto szeroka fala aresztowań prowadzona przez Gestapo jesienią 1939 roku sprawiła, że więzienia i areszty były skrajnie przepełnione. Transporty kierowane przez Niemców do obozów położonych w głębi Rzeszy także nie rozwiązywały problemu, gdyż i one bardzo szybko zostały zatłoczone. Efektem tego był wybuch w nich epidemii chorób zakaźnych oraz wysoka śmiertelność wśród więźniów.
W zaistniałej sytuacji, już pod koniec 1939 roku, dawnym terenem osady barakowej i byłych koszar wojska polskiego w Auschwitz (do takiej nazwy z okresu zaborów wrócił Oświęcim po przyłączeniu zachodnich ziem Polskich do Niemiec w październiku 1939 roku) zainteresował się Wyższy Dowódca SS i Policji we Wrocławiu Gruppenführer Erich von dem Bach- Zelewski. Za pośrednictwem podległego mu Arpada Wiganda przygotowano pierwsze założenia co do przyszłego obozu, który zamierzano potraktować jako obóz koncentracyjny jednak o charakterze punktu zbiorczego i kwarantanny przed dalszą deportacją aresztowanych do innych obozów koncentracyjnych w głębi Niemiec. Z raportów będących efektem oględzin terenu w Auschwitz pochodzących ze stycznia i lutego 1940 wynikało, iż miejsce zostało zaakceptowane jako „nadające się na obóz koncentracyjny”, konieczne było tylko usunięciu niektórych braków technicznych. Problemem pozostało już tylko formalne przejęcie terenu od Wehrmachtu, który administrował nim od września 1939, kiedy na krótko urządzono tam obóz jeniecki dla polskich żołnierzy wziętych do niewoli w trakcie kampanii wrześniowej. Negocjacje prowadzone były równocześnie z Niemieckimi Kolejami Rzeszy w sprawie wydzierżawienia bocznic kolejowych w pobliżu obozu.
Ostatecznie pod koniec marca oraz na początku kwietnia sprawy formalne zostały załatwione, a 8 kwietnia 1940 roku Generał Hans Halm z ramienia strony wojskowej przekazał w dzierżawę teren dawnych koszar wojska polskiego w Auschwitz dla SS. Chociaż rzeczywista decyzja o utworzeniu obozu zapadła na początku 1940 roku to formalne jego istnienie można datować właśnie na pierwszą połowę kwietnia. Zakończenie załatwiania wszelkich formalności otworzyło automatycznie drogę do wyasygnowania przez Główny Urząd Budżetu i Budownictwa SS w dniu 15 kwietnia 1940 kwoty 2 milionów marek na rozbudowę obozu, a tydzień później do rozpoczęcia działalności na jego terenie tzw. Wydziału Budowlanego SS.
Umowa dzierżawy terenu pokoszarowego przez SS