Magama MAGAMA Yuni/Juli 2019 | Seite 8

#NotTooYoungToRun, al’amarin da ya haifar da gyaran kundin tsarin mulki har ta kai ga an rage shekarun yin takarar muqaman siyasa don jan ragamar al’umma, kuma lamarin ya zaburar da ximbin ’yan takarar da suka fito a matakan qasa da jiha da qananan hukumomi. Haka nan, qungiyar qawance jawo kowa- da-kowa a tafi tare ta IFA ta bai wa dubban mutanen da ke fama da nakasa damar kaxa quri’a ta hanyar fafutikar ‘kai wa ga Najeriya – Access Nigeria Camaign’, har ta kai ga Hukumar zave ta qasa ‘INEC’ ta fito da takardun quri’un da suka dace da masu raunin gani (ko makanta) da raunin ji (ko kurumta da bebantaka) a matsayinsu na masu kaxa quri’un zave. Mutanen da musifu (yaqi ko tashintashinar rikici) ta tarwatsa su daga garuruwansu, su ma sun kasance wani rukuni da ke tattare da faxawa haxarin cutarwa, amma sai suka samu ilimantarwa kan yadda za su kaxa quri’a, tare da faxakarwar zaburarwa a wasu shirye-shirye da aka gudanar a wasu jihohi. “Shirin sauqin isa ga Najeriya – Access Nigeria Campaign da Hukumar zave ta INEC sun kafa tarihi,” inji Grace Jerry, Babbar Daraktar qungiyar qawance ta IFA. “Qimar taimakon da aka bai wa masu kaxa quri’a da ke fama da raunin gani (ko makanta) lamari ne mai matukar ban mamaki da gamsarwa a karon farko.” Sauran qungiyoyin da suka taimaka wa masu kaxa quri’a su fahimci yanayin muhallin da za su yi zave, sun jawo al’umma ne a jika don tattaunawa. Xakin juya akalar al’amura (tattara bayanai/ alqaluma da tantance sahihncinsu) nan ne wajen fitar da sabon nazarin gyare-gyaren da aka yi wa Dokar zave, yayin da cibiyar tsare- tsare da kula da dokoki ta tattara, ta kuma bayar da qare-qaren da aka yi a kai-a kai na sauye-sauyen dokokin da suka danganci zave, waxanda xaukacinsu an tsara ne da manufar kyautata yadda za a samu nagartar tsare-tsaren ayyuka. Gidauniyar fafutikar matan Najeriya ta ‘NWTFA’ ta shiga fafutikar ganin ana damawa da xaukacin matan Najeriya, a matsayinsu na ’yan takara da masu kaxa quri’a, yayin da Cibiyar ‘’Yar’adua ta samar da rahotannin al’amuran da suka faru a xaukacin faxin qasar ga masu kaxa quri’a da jami’an zave da jami’an tsaro. Ma’aikatan tattara bayaanai a Cibiyar bibiyar alqaluman quri’u da sakamakon zave a kan-kari na qungiyar YIAHGA Africa da suka yi aikin sa’ido a zabukan Fabarairu Wani babban abin damuwa kafin zave, shi ne, tunanin tashe-tashen hankula. Wani bincike da aka gudanar a xaukacin jihohi 36 da Gidauniyar CLEEN, wata qungiyar da ba ta gwamnati ba, ta gudanar da ke fafutikar tabbatar da kariya da tsaro da adalci, inda aka tantance haqiqanin al’amuran da ke iya rura wutar rikicin zave, kuma an gano “wurare mafi muni” a xaukacin faxin qasar, inda aka yi ankararwar gargaxi tashin farko, tare da ayyukan haxin gwiwar kashe wutar rikici, musammamn a yankin Arewa maso Gabas da ya yi fama da rikice-rikice (tashin tashinar Boko Haram) da yankin tsakiya. Don shawo kan tashe-tashen hankula kafin aukuwarsu, sai aka fara kiraye-kiraye ta kafar sadarwa da laqabin #Vote Not Fight peace- Yi zave ban da faxa a zauna lafiya’ a qarqashin jagorancin mai wasan nishaxantarwa da fafutikar kyautata rayuwa, “2baba”Idibia da cewa, ‘A daina tashin hankalin keta haddin mata a siyasa’ qarqashin jagorancin jarumar fina-finai Stephanie Okereke Linus, wadda ta yi ta kiraye-kirayen dakushe tashe-tashen hankula da tabbatar da zaman lumana, tare da kyautata yanayin jawo matasa a dama da su, yin zave cikin lumana da shigo da mata cikin tafiyar a dama da su. Duk da cewa an samu matsalolin da ba za a iya shawo kan su ba, haxakar qungiyoyin fafutuikar haqqoqin al’umma a Najeriya sun tabbatar da cewa, suna da matuqar muhimmanci a qoqarin da ake yi wajen tabbatar da kafuwar qaqqafar dimokuraxiyya, har zuwa qarshen zavukan da qasar ta gudanar a shekarar 2019. Ta hanyar jajircewa wajen tursasawar ganin an aiwatar da gyare-gyaren siyasa da faxaxa fagen bai wa ’yan qasa damar shigowa harkokin siyasa, ta yadda kasancewarsu zai yi tasirin tabbatar da gaskiya qeqe-da-qeqe, tare da xaukar xawainiyar sauke nauyin al’umma da ke rataye a wuyan gwamnati. Tallafawa da goyon baya ga tsare-tsare da cibiyoyin hada-hadar harkokin siyasa da sake fasalin zave, ta hanyar faxaxa fagen jawo kowa-da-kowa a cikin tsare-tsaren harkokin zaven, ta yadda qungiyoyin fafutikar haqqoqin al’umma za su tabbatar cikar nagartar zavukan shekarar 2019. Nasararsu ta qarfafa, ta yadda qungiyoyin fafutikar haqqoqin al’umma masu cin gashin kansu za su iya shigowa harkokin zave a dama da su nan gaba. Ta hanyar jajircewa wajen tallafa wa tsarin gudanarwa da cibiyoyin harkokin siyasa da gyaran zave, wajen faxaxa fagen jawo kowa- da-kowa a tsarin gudanar da zave, sannan qungiyoyin fafutikar haqqoqin al’umma su samu cikakkiyar nagarta a zavukan shekarar 2019. Nasararsu na qara qarfafa sanadiyyar shigowar qungiyoyin fafutikar haqqin al’umma masu cin gashin kansu, ta yadda za a tafi tare a wajen gudanar da zavukan da za a yi nan gaba a Najeriya. Taron manyan jami’an gudanarwar qungiyar YIAGA Africa, qarqashin jagorancin Hussaini Abdu (na uku daga dama) yayin da yake ganawa da ’yan jarida a ranar zave, a can daga gefensa Jakadan Amurka ne, W. Stuart Symington (can daga dama) da Jakadan Birtaniya Catriana Laing (can daga hagu) 8 MAGAMA | Mayu/Yuni 2019