BIOGRAM ARTYSTY
Tadeusz Kantor urodził się w kwietniu 1915 roku w małej miejscowości Wielopole pod Tarnowem. Mimo odbytych w ciągu życia licznych podróży, rodzinne miasto oraz Małopolska pozostały najważniejszym miejscem działań i myśli wybitnego awangardowego twórcy. W miasteczku przyszły artysta mieszkał do 1921. Wcześniej ojciec Tadeusza, Marian, z zawodu wiejski nauczyciel, porzucił rodzinę i osiedlił się na świeżo przyłączonym do II Rzeczpospolitej Śląsku. W roku 1925 dziesięciolatek rozpoczął naukę w tarnowskim gimnazjum, w tym samym mieście zdał maturę osiem lat później. W trakcie swojej wczesnej edukacji bez reszty pochłaniały go pasje, które naznaczyć miały kierunek jego działalności – interesował się bowiem antycznym teatrem, grał na skrzypcach oraz uwielbiał malować.
Przy wyborze szkoły wyższej, Tadeusz Kantor zdecydował się poświęcić przede wszystkim sztukom plastycznym. W roku 1934 do 1939 studiował malarstwo na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zajęcia dobierał wedle swoich głównych zainteresowań – malarstwa monumentalnego oraz scenografii, której uczył go Karol Frycz. Pod koniec studiów artysta przyłączył się do grupy radykalnie zdeklarowanych plastyków, wiązanych z komunistyczną Grupą Krakowską. Najbliższym kręgiem dla Kantora w owym czasie byli: Maria Jarema, Stanisław Osostowicz, Jonasz Stern oraz Henryk Wiciński. Dwa lata przed wybuchem wojny Kantor postanowił połączyć pasję plastyczną z teatralną, zakładając marionetkowy teatr, a razem z przyjaciółmi współorganizował eksperymentalny teatr Cricot. W tym samym roku wystawił w nim Śmierć Tintagilesa. Poszukując interesującego, dającego możliwość nowych środków ekspresji repertuaru, dokonywał również własnych pierwszych tłumaczeń. Podczas działań wojennych Kantor przebywał w okupowanym przez hitlerowców Krakowie. Organizował tam podziemne kulturalne życie, aranżował Grupę Młodych Plastyków oraz Podziemny Teatr Niezależny, w którym wystawił Powrót Odysa Wyspiańskiego oraz Balladynę.
Po zakończeniu politycznych niepokojów Kantor rozpoczął karierę jako scenograf na lokalnych scenach, reżyserował już również własne, niezależne inscenizacje. W 1945 roku powziął decyzję o zorganizowaniu w Pałacu Sztuki pierwszej powojennej wystawy nowoczesnego malarstwa – Grupy Młodych Plastyków. Rok później był specjalnym asystentem w łódzkim teatrze rewolucjonisty polskiej sceny – Leona Schillera, zorganizował także kolejną wystawę młodych artystów, zaczął publikować swoje śmiałe teksty na temat teatru i sztuki. Odważne tezy wzbudzały liczne kontrowersje, a nazwisko Kantora zaczęło być rozpoznawalne wśród szerokich kręgów powojennej inteligencji. Ważnym epizodem z życia artysty stał się wyjazd do Paryża w 1947 roku. Tam twórca zapoznał się z aktualnymi tendencjami plastycznymi i stał się pośrednikiem między awangardowymi stylami zachodu a Polską. Po powrocie ze stypendium został mianowany asystentem na krakowskiej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.
W 1948 roku Kantor zorganizował ogólnopolską wystawę sztuk plastycznych. Na niej ukazane zostały pierwsze prace nawiązujące do nowoczesnych, powojennych stylów, w szczególności przeważały motywy surrealistyczne oraz organiczna abstrakcja. Z czasem coraz bardziej ciążyły twórcy naciski ze strony upolitycznionych środowisk. Choć twórca miał poglądy mocno lewicujące, nie mógł dłużej przystawać do godzącej w wolność artystyczną doktryny socrealizmu. Niemal całkowicie przestał wystawiać, wciąż jednak tworzył. Pod wpływem politycznych nacisków, w 1950 roku został zwolniony z uczelni, choć udawało mu się otrzymywać wciąż zlecenia z teatrów, stał się personą non grata. Jego wystąpienia z czasem ograniczyły się do wspólnych działań z wyizolowaną od środowiska grupą krakowskich artystów( późniejszej drugiej Grupy Krakowskiej), a współpracę z państwowymi teatrami podjął z powrotem dopiero w latach sześćdziesiątych. W 1955 roku wraz z Marią Jaremą oraz malarzem Kazimierzem Mikulskim założył całkowicie eksperymentalny teatr Cricot 2, którego działalność zainaugurowała premiera Mątwy Witkacego. Do końca życia scena ta, mimo zmiany miejsc, stała się przestrzenią realizacji najśmielszych projektów artysty, a także symbolem nowoczesnego teatru. W roku 1956 Kantor po raz pierwszy zaprezentował Polsce sztukę informel. Rok później zainicjował powstanie II Grupy Krakowskiej, a jego indywidualna wystawa stała się atrakcją otwarcia słynnej galerii Krzysztofory. Po okresie odwilży nawiązał on kontakty ze środowiskami międzynarodowymi, z którymi dokonywał swoistej wymiany kulturalnej w zakresie teatru i sztuk plastycznych.
Lata sześćdziesiąte upłynęły artyście na licznych wyjazdach. Prace plastyczne Kantora pokazywane były w Stanach Zjednoczonych, na północy i zachodzie Europy. Pod wpływem wymiany myśli, intensywnej eksploracji zagranicznych kierunków, a później przetworzenia ich przez własną filozofię i doświadczenia, sztuka Kantora ewoluowała, wciąż była wyznacznikiem i awangardą działań plastycznych w ojczyźnie twórcy. Około połowy dekady poza akcjami na scenie oraz wewnątrz galerii, Kantor reżyserował ekspresyjne happeningi rozgrywające się w niekonwencjonalnych sceneriach i miejscach. W roku 1966 twórca był specjalnym gościem słynnego Sympozjum Artystów i Naukowców w Puławach. Pod koniec dekady aktywność artysty zdominował teatr – w 1969 roku Cricot 2 odbył pierwsze zagraniczne tournee po Włoszech. Sukcesy grupy, powtórzone później na festiwalu w Edynburgu w 1972 roku, zapoczątkowały międzynarodową sławę metody ich twórcy. Kantor został poproszony o wyreżyserowanie w Paryżu słynnych Szewców Witkacego. W połowie lat siedemdziesiątych twórca przekształcił swoje działania na akcje zwane „ teatrem śmierci”. Zarówno spektakle( m. in. Umarła klasa) oraz sztuka( Zwierzyniec ludzki) były bardziej mroczne,
48