Procedura penale është një mjet i mbrojtjes së shoqërisë – shtetit të caktuar , pra janë krijuar dhe ndërruar tri sisteme të medha të procedures penale :
1 , procedura penale akuzatore ( akuzuese )
2 . procedura penale inkuizitore ( hetuese )
3 . procedura penale bashkëkohore ( e përzier ). 5
Procedura penale akuzatore është karakteristikë për epokën e shoqërisë skllavopronare dhe atë të feudalizmit të hershëm . Historiku tregon se procedura akuzatore është forma e pare dhe më e vjetër e procedures penale , e cila e ka prejardhjen nga e drejta orientale , pra ka qenë në zbatim në shoqërinë skllavopronare , të Greqisë antike dhe në Romën e vjetër . Në procedure penale akuzatore me kalimin e kohës e sidomos përshkak të ndjekjes në bazë të padisë private të të dëmtuarit janë shfaqur dobësi të caktuara . Pra i demtuari nga ndjekja penale megjthat ka pasur të drejten e ndjekjes , jo gjithnjë ka ndërrmarrë ndjekjen qoftë për shkak të paaftësisë së vet , qoftë për shkak të marrëveshjes me të pandehurin ose të frikësimit të paditësit , kurse nga ana tjeter në qaste të caktuara ka ndërmarr ndjekjen kundër të pandehurit . Factor me rendesi i cili ndikoi në zëvëndësimin e tipit akuzator me atë inkuizitor ishte e dhëna se vepra penale më nuk konsiderohej vetëm qështje private e të dëmtuarit por fitoi karakteristiken e një delikti public për ndjekjen e të cilit duhej të kujdesej shtetit . 6 Procedura penale bashkëkohore karakterizohet edhe nga sistemi shumë i zhvilluar i mjeteve juridike , me anën e të cilave përmisohen vendimet e gabuara të gjykatës . Karakteristikë se sot po depërtojnë në procedure bashkëkohore gjithnjë e më shumë elemente të procedures penale akuzatore .
ZHVILLIMI HISTORIK I TË DREJTËS SË PROCEDURËS PENALE NË KOSOVË
Pas përfundimit të luftës në Kosovë me 1999 e hyrjes së NATO-s dhe vendosja e administrates së përkohshme civile te OKB-së ( UNMIK ) në Kosovë , me qëllim të plotësimit të vakumit juridik të krijuar me largimin e forcave okupuese me rregulloren e UNMIK-ut nr . 1999 / 01 dhe 1999 / 24 ,
5
Rishikimi I proc . penale per shkak te fakteve dhe provave te reja ; Dr . Rexhep Murati , fq . 53
6
E drejta e Procedurës Penale , Dr . Ejup Sahiti , fq . 10