Bu ayki konumuz Quadrupol tipli Gaz KromatografiKütle Spektrometresi. Kısa adı ile GC-MS. Uçucu ve
yarı uçucu madde analizlerinde kullanılan, gerçek
anlamda yüksek teknoloji diyebileceğimiz ve düşük
ppb (µg/kg) analizleri yapabildiğimiz ve bilgisayar
yazılımında yüklü kütüphaneleri sayesinde elde
ettiğimiz pikleri tanımlayabileceğimiz bir cihazdır.
Size anlattığım hikaye tipik bir kalitatif analiz
örneğiydi. Peki bu çok yönlü cihazın çalışma prensibi
nedir?
GC-MS cihazı, iki farklı cihazın kombine
edilmesinden oluşur. Oto örnekleyici ile numune
enjeksiyonu, numunenin buharlaştırılması ve madde
ayrımının yapıldığı GC yani “gas chromatography”
cihazı ve maddenin kalitatif veya kantitatif analizini
sağlayan MS yani “mass spectrometer” cihazı.
Derginin 30. sayısında sizlere gaz kromatografisi
hakkında bilgi vermiştim. Sadece detektör kısmını
çıkartın ve madde ayrımının yapıldığı kolonun bir
ucunun MS cihazına bağlandığını hayal edin.
turbo moleküler pompa, moleküllerin iyonlaşmasını
sağlayan iyon kaynağı, nötral molekülleri
uzaklaştıracak bir Q0 bölümü (opsiyoneldir), kütle
ayrımı yapılan quadrupol bölümü ve yüklü iyonları
sinyale dönüştüren elektron çoğaltıcı tüp tipli
MS cihazı temel olarak 6 bölümden oluşur. Sistem
içerisindeki ilk vakumu sağlamak amacıyla kullanılan detektör.
bir ön pompa, yüksek vakumu sağlamak üzere
Ön Pompa
Hacmi düşük, yağlı vakum pompasıdır. Cihazın
dışarısında bulunur ve metal yay destekli bir hortum
ile MS cihazına bağlanır. MS cihazının içerisini
hava ve nemden arındırmalı ve bir nevi uzay ortamı
yaratmalısınız bu nedenle vakum pompaları büyük
önem arz ederler. Ön vakum pompasının görevi MS
cihazı içerisindeki yoğun havanın çekilmesi ve sistem
içerisinde belirli bir vakum yaratarak turbo moleküler
pompaya uygun ortam yaratmaktır. Bir müddet
çalıştıktan sonra rölantiye geçer.
Turbo Moleküler Pompa
Yapı olarak oldukça hızlı dönen, çok sayıda
çarktan oluşur. Sistemde yüksek vakum sağlamak
amac