Şekil 1 : Salisilik asit biyosentezi yolağı
PAL, fenilalanin amino liyaz; ICS, izokorizmat
sentaz; IPL, izokorizmat pirüvat liyaz; BA2H,
benzoik asit-2-hidroksilaz; SA, salisilik asit; SAGT,
SA glukozil transferaz; aa, amino asit; SAMT, SA
metil transferaz; SABP2, SA-bağlayıcı protein 2;
MES, metil esteraz; SGE, SA glukoz esteri; SAG,
SA O-beta-glukozid; MeSA, metil salisilat; MeSAG,
metil salisilat o-beta-glukozid (Vlot et al. 2009'dan
değiştirilerek).
3. SALİSİLİK ASİDİN BİTKİLER ÜZERİNE ETKİSİ
Salisilik asit (SA), birçok bitkide doğal bir
üründür. SA, bitki bünyesinde bulunabildiği gibi,
dışarıdan da uygulanabilmektedir. SA, büyümeyi
düzenleyici olarak görev yapmasının yanısıra,
hastalık ve zararlılara karşı bitkinin savunma
mekanizmasında sinyal görevi yapmakta ve
dayanıklılığı arttırmaktadır. Bitkinin çiçek açmasını
ve tohumların çimlenmesini etkiler. Ayrıca eksojen
SA; PR proteinlerin birikmesini aktive ederek, bitkiyi
patojene karşı korumaktadır.
SA, birçok bitkide oluşan fenolik bir bileşiktir.
Fenolik bileşikler, bitkinin büyümesini
hızlandırmakta ve gelişmesinde önemli bir rol
oynamaktadır. Örneğin, fenolik bileşikler bitki
hücre duvarında önemli bir parça olan lignin
biyosentezinde gereklidir. Özellikle, fıtoaleksin gibi
fenolik bileşikler, böcek, mikroorganizmalar ve diğer
herbivorlara karşı kimyasal savunmada önemli rol
oynamaktadırlar.
Son yıllarda bitkilerde salisilik asidin biyolojisi ile
ilgili yapılan çalışmaların sonucunda, salisilik asidin
diğer birçok fenolik bileşik gibi, bitki büyümesinin
düzenlenmesi, gelişimi ve diğer organizmalarla
etkileşiminde temel rol oynadığı görüşü ortaya
çıkmıştır (Harborne, 1980). Triptofan, tirozin ve
fenilalanin gibi temel amino asitlerin oluşumuna
yol açan metabolik çatallanma, bitkilerde farklı
etkilere sahip fitohormonların biyosentezinde de
önemli rol oynamaktadır (Kefeli, 1978). Metabolik
çatallanmada, triptofan biyosentezi, tüm yüksek
28