Kırımlı Aziz Bey, Derviş Bey tarafından geliştirilmiş kimya terminolojisini daha da geliştirip sistemleştirilmiştir. Ancak Latin harflerinin yerine Arapça harfler kullanmış, Arap harflerinden oluşan simgeleri türetirken temel olarak elementin adının ilk harfini almış, aynı harfle başlayan elementler için Arap harflerinin,
sözcüğün başında, ortasında ve sonunda olmasına göre aldığı farklı biçimleri kullanmıştır. Bunun da yetmediği durumlarda iki farklı simgeler kullanmıştır. Kırımlı Aziz Bey , Latin harfli kimyasal simgeleri kullanmış olduğundan, kimyager Derviş Paşa’yı eleştirmiştir.
8
Osmanlı Türkçesi’nin liselerimizde okutulmasına başlamasıyla bu tür bilimsel çalışmalarının önemi artacaktır. Bu anlamda önemli olduğunu düşündüğüm Osmanlı’da kimya terminolojisinde geçen sembol, formül ve
kavramlar araştırıldı ve bugünkü kimya terminolojisiyle karşılaştırıldı. Aşağıdaki terminoloji listesinde, ilk
isimlendirme bugün kullanılan isimlendirme olup
•
Sodyum Klorür: Klor-i Sodyum
•
Kaya tuzu: Milh-i Cebeli, Milh-i Sahri
•
Deniz tuzu: Milh-i bahri, Nemek-i Derya
•
Sodyum Karbonat: Karboniyet-i Sodyum, Milh-i Kali
•
Boraks: Boraks, Tenkar
•
Potasyum Nitrat: Azotiyet-i Potasyum, Azotiyet-i Potas
•
Amonyum Klorür: Klor Amonyum
•
Kalsiyum Oksit: Tiz Kireç
•
Kalsiyum Sülfat: Kıbriyet-i Kalsiyum
•
Kalsiyum Karbonat: Karboniyet-i Kalsiyum
•
Çinko Sülfat: Kıbriyet-i Tutya
•
Gümüş Nitrat: Azotiyet-i Fıdda
•
Demir (II) Sülfat : Kıbritiet-i Hadid
•
Oksijen: Hava-yı Hayati, Yaşam Havası
• Azot: Hava-yı Memati, Öldürücü Hava
•
Basit Cisimler: Ecsam-ı Basit
•
Bileşik Cisimler: Ecsam-ı Mürekebe
•
Asit: Hamız
•
Oksit: Humz
•
Civa Amalgamı: Hamur
•
Sitrik Asit: Hamız-ı Limon
•
Malik Asit: Hamız-i Tuhafi
•
Kamforik Asit: Hamız-i Kafuri
•
Gallik Asit: Hamız-i Mazi
• Atom: Cuz-i Ferd
•
Cevher-i Ferd: Molekül
•
Kimyasal Terimler: Istılahat-ı Kimyeviye
•
Ametaller: Şıbh-i Maadin
•
Metaller: Maadin
•
Kimyasal Simgeler: Rumuzat-i Kiyeviye
•
Anorganik Kimya: Kimya-yı Gayr-ı Uzvi
•
Analitik Kimya: Kimya-yı Tahlil
•
Organik Kimya: Kimya-yı Uzvi
•
Biyokimya: Kimya-yı Hayati
•
Eczacılık Bilimi: Fenn-i İspençiyari
•
Spektral Analiz: Tahlil-i Tayfi
•
Radyoaktif Maddeler: Radyoaktif Maddeler
•
Nadir Toprak Metalleri: Maadin-i Turabiye-i Nadire
•
Periyodik Cetvel : Cümle-i Devriye Anasır
•
Optik İzomeri: Mütesaviu’l Terkib-i Hikemi Veya Besari
•
Asimetrik Karbon: Gayr-i Mütenazır Karbon
•
Homologluk: Müşabehet-i Ecsam