INmagazine Sayı : 5 (Ocak - Şubat - Mart) | Page 24

D O S Y A / Sosyal Psikoloji 22 Peki bu iki deneyden kurumsal yönetim ve yolsuzluk konularında ne gibi sonuçlar elde edebiliriz? Aktardığımız iki öncü araştırmada otorite kimi zaman doktor kimi zaman ise beyaz önlüklü gözetmendir. Ancak bu otorite figürü kolaylıkla başka alan ve mesleklere transfer edilebilir. Bu itaat ilişkisinin, iş dünyasında çalışanın yöneticisine, yöneticinin de yönetim kurulu üyesine olan itaati ile benzer özellikler taşımadığını nasıl iddia edebiliriz ki. Peki itaat ne kadar ileri gidebilir? Ölümcül oranlarda elektrik veren düğmeye basmak veya hastaya zararlı olacağını bile bile ilacı vermek iş dünyası için de geçerli olabilir mi? Söz konusu deneyler bize gösteriyor ki, sıradan değerlere sahip insanlar bile büyük zararlar verecek eylemlere aracı olabiliyorlar. Çok az insan otoritenin kendilerine yapmayı emrettiklerine karşı koyabiliyor. Baskı altında otoriteye itaat zorunluluğu çoğu zaman etik davranışların göz ardı edilmesine sebep oluyor. Söz konusu deneyler bize otorite ve liderliğin kurumların etik değer ve kurallarına bağlılıkları üzerinde oynadıkları rolün önemini açık bir şekilde gösteriyor. Kurumlarda yerleşmiş bir liderlik veya otorite anlayışı, kurumun etik iş yapmasına olumlu veya olumsuz etkide bulunabilir. Eğer lider ve yönetim otorite olarak kartlarını etikten yana kullanırsa kurum etik bir kültür oturtabilecek ama bunu başaramazsa etik risklerle karşılaşabilecektir. Otorite veya liderliğin, bir kurum içinde pekâlâ pozitif etkileri de olabilir. Fakat negatif etkilerine de mutlaka dikkat etmek gerekiyor. Bir lider diğer çalışanları kendisini takip etmeye teşvik edebilir. Liderliğin olduğu yerde, onu takip edecek insanlar da olacaktır. İşyerlerinde lider, hiyerarşi ve otorite mutlaka sağlıklı yürütülmesi gereken kavramlardır. Fakat liderin arkasına sığınmak, hiyerarşiyi izlediğini düşünmek veya otoritenin emirlerine körü körüne itaat etmek, çalışanların uygulamak zorunda oldukları etik dışı davranışlardan kendilerini sorumlu duymamalarına sebep olabilir ki, bu da daha fazla etik dışı davranış demektir. Mesela bir işin başarılı ile gerçekleştirilmesi için rüşvet vermek gerekiyorsa, DOKTORLARI “YAP O IĞNEYI” DEDIĞI ZAMAN, ÖLÜMCÜL OLABILECEK DOZU HASTAYA YAPMAYI REDDEDEN HEMŞIRELERIN ORANIN SADECE %5 OLDUĞUNU BILMEK SON DERECE ŞAŞIRTICI VE BU TÜM MESLEK GRUPLARI IÇIN GEÇERLI BIR DURUM... bazı bireyler, kurum içi otoriteye itaat ettiğini düşünüp, yaptığı etik dışı davranışı rasyonalize edebilir ve kendini bu negatif durumdan sorumlu görmeyebilir. G