HUKUK
14 şanların anonimliğinin korunması
• İhbar süreci açısından uygulaması kolay prosedürler yaratılması
• İhbarların incelenmesi için bağımsız bir komite veya kişi atanması
• İhbarların , ölçeğine bakılmaksızın özenli bir şekilde takip edilmesi ve ihbarı gerçekleştiren kişinin konunun takip edildiğine dair bilgilendirilmesi
Konuyla ilgili Avrupa Birliği ’ ndeki uygulamalara bakıldığında , Avrupa Birliği ’ nin 23 Ekim 2019 tarihli ve 2019 / 1937 sayılı “ Birlik Hukukuna Aykırılıkları Bildirenlerin Korunması ” adlı yönergenin , whistleblowing eyleminde bulunanların somut güvencelerle korunması için bağlayıcı ilkeler getirdiği görülmektedir 7 . Bu yönergede dikkat çeken bir husus , yönergenin sekizinci maddesinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olan “ iç raporlama kanalları ve usulleri oluşturma yükümlülüğü ” ( obligation to establish internal reporting channels ) başlıklı tüzel kişi işverenlerin işletme içi whistleblowing kanalları ve usulleri oluşturma zorunluluğudur . İlgili madde uyarınca , elli veya daha fazla çalışanı olan , özel sektör veya kamu sektöründeki işverenlerin , şirket içi uyumsuzlukların raporlanması ve takibi için kanallar oluşturması zorunlu kılınmıştır . Söz konusu başvuru kanalı , işletmede yetkilendirilen bir kişi veya bir bölüm ile oluşturulabilmekte ya da işletme dışı üçüncü bir taraftan bu konuda hizmet alınabilmektedir . Alternatif olarak , anonim telefon veya diğer elektronik ihbar hattı sistemleri aracılığıyla da ( ethics hotline ), işçilerin muhtemel hukuka aykırılıkları doğrudan iletebildikleri kişi veya bölümler oluşturulabileceği öngörülmektedir . Elli ve daha az çalışanı olan tüzel kişi işverenlerin ise , faaliyet gösterdikleri alana göre iç raporlama mekanizmaları oluşturmaları zorunlu tutulabilir .
Yönerge iç raporlama kanallarının raporlama yapan kişinin kimliğini gizli tutmasına oldukça önem vermiştir . Ayrıca , raporlama yapan kişiye raporlamanın alındığını teyidi , bağımsız bir kişinin raporu incelemek için atanması gibi ek düzenlemeler de getirmiştir . Başvurunun alındığını en geç yedi gün içinde onaylanması ve en geç üç ay içinde whistleblower ’ a geri bildirimde bulunulması sayesinde raporlama yapan kişinin sürüncemede bırakılmasının önlenmesi hedeflenmiştir . Buna ek olarak yönergenin , dış raporlama kanallarını da düzenlediği görülmektedir . Burada dikkat çeken bir husus , iç raporlama kanallarının tüketilmesinin , dış raporlama kanallarına başvurmak için bir şart olarak öngörülmemiş olması ve dış raporlama kanallarına raporlayan bir whistleblower ’ a da aynı gizlilik korumaları ve konu takibi güvencelerinin sağlanmış olması gerekliliğidir .
Bir diğer önemli husus ise , yönergede whistleblower hakları açısından çalışanın sadakat yükümlülüğü ile ifade özgürlüğü arasındaki denge testinde , kamu yararı elde edilmesi
noktasında ifade özgürlüğünün ağır basmasıdır . Yönerge işveren ve işçi arasında yapılan sözleşmede bulunan bir sadakat yükümlülüğünün , bir aykırılığı raporlamaya engel teşkil etmemesi gerektiğini veya raporlama yapıldığında o kişinin korumalardan mahrum bırakılacağı veya cezalandırılacağı anlamına gelmeyeceğini düzenlemektedir .
Sonuç olarak yönerge , işletmelerde whistleblowing başvuru kanalları ve usullerinin zorunlu kılınması , whistleblowing için yetkili merciler oluşturulması ve çalışanların doğrudan bu mercilere başvurabilmesi , işçiler dışındaki şirket ve konuyla ilgili olabilecek diğer şahısların da korunması gibi önemli ilkeler getirmiştir . Türkiye ’ de de Avrupa ülkeleri ile ticari faaliyet gösteren şirketler bakımından whistleblowing kavramının daha büyük önem kazanacağı düşünüldüğünde , her ne kadar yerel mevzuatımız bu konuyu düzenlemese de , şirketlerin bu kavramı şirket içi politika ve kültürlerine entegre etmekte gerekli özeni göstermesinin önem arz edeceği söylenebilecektir .
KYC Yükümlülükleri “ Know Your Customer ” ( KYC ) olarak bilinen kavram , ilk aşamada finans , bankacılık ve yatırım sektöründe çalışanların yüksek riskli faaliyetlerinde müşterilerinin kimliklerini tespit etmeleri amacıyla aktif olarak kimlik doğrulama yükümlülü-
7 https :// eur-lex . europa . eu / legal-content / en / TXT /? uri = CELEX % 3A32019L1937 ( Son erişim tarihi : 31 . 10 . 2022 )