HUKUK
12 ve tabi olduğu yerel hukuk uyarınca kendini ihbar etme mekanizmasının mevcut olduğu çok uluslu şirketler açısından , usulsüzlüklerin tespiti için yerleşik bir uyum programlarının ve iç soruşturma süreçlerinin bulunması oldukça önemli ve faydalı olmaktadır .
Whistleblowing Mekanizması “ Whistleblower ” kavramının ilk olarak Ralph Nader adlı ABD ’ li bağımsız siyasetçi tarafından 1970 yıllarında kullanıldığı tahmin edilmektedir . Tam karşılığı “ düdük çalmak ” olan ve Anglosakson kültürden ithal edilmiş olan bu kelimenin kaynağının , bir ihlal meydana geldiğinde polisin düdük çalarak dikkat çekmesi veya bir spor oyunu esnasında hakemin düdük çalması olduğu düşünülmektedir . Whistleblowing kavramı genel anlamda , bir kişinin içinde bulunduğu düzen içerisindeki bir ihlal ya da aykırılığı tespit ya da tecrübe etmesinin ardından , bu ihlal ya da aykırılığı bulunduğu düzen dışındaki üçüncü bir kişiye ya da içinde bulunduğu düzen içerisinde durumu çözümleyebileceğini düşündüğü bir mercie bildirmesi olarak tanımlanabilecektir . Bazı Türk yazarların bu kavramdan “ ihbarcılık ” ya da “ bilgi uçurma ” olarak bahsettiği görülmektedir , ancak her iki kavram da tam olarak fiilin tarif etmeye çalıştığı ince ayrımı yakalayamamaktadır .
Yolsuzlukla mücadele perspektifinden ise whistleblowing , bir çalışanın işyerinde karşılaştığı hukuka , etiğe ve / veya şirket kurallarına aykırı bir davranışı , eylemi , işlemi veya olguyu , şirket içerisindeki yetkili organlara veya yetkili kamu makamlarına ya da başka üçüncü kişilere açıklaması olarak tanımlanabilecektir . Whistleblowing , şirket içinde hukuka aykırı gelişen her türlü olumsuzluğun ihbarına ilişkin olabilmektedir .
Türk mevzuatında whistleblowing kavramı açıkça düzenlenmemiş , yolsuzlukla mücadeleye ilişkin hiçbir mevzuat da açıkça bu mekanizmaya yer vermemiştir . Nitekim Türk hukukunda , bazı yabancı hukuklarda olduğu ve yazımızda evvelce de değinildiği gibi yolsuzlukla mücadele açısından özellikle şirketlere özgülenmiş yükümlülüklere nadiren yer verilmiştir .