HUKUK
10 veya başka şekilde edindikleri bulguları devlet kurumlarına ihbar etmelerini zorunlu kılan herhangi bir yasal yükümlülük veya düzenleme bulunmamaktadır . Bununla beraber , evvelce de değinildiği üzere , Türkiye ’ de faaliyet gösteren çok uluslu şirketler tabi oldukları yerel Türk hukukunun yanında tabi oldukları yerel mevzuata da uyum göstermek durumunda olduklarından , yerel mevzuata bağlı olarak bir kendi kendini ihbar yükümlülükleri de ortaya çıkabilmekte , ve bu nedenle iç soruşturma gibi yöntemlere başvurarak şirket içi usulsüzlükleri tespit etmek amacıyla proaktif adımlar atabilmektedirler .
Örneğin , ABD ’ de bir iç soruşturma akabinde bir suçun unsurlarının oluştuğu hakkında yeterli şüpheyi haiz olan şirketler , ceza kovuşturması süreçlerinde Department of Justice (“ DOJ ”) adlı devlet kurumu ile işbirliği yaparak bazı uzlaşma anlaşmaları yapabilmektedir . Bu uzlaşma anlaşmaları sonucunda ise , DOJ takipsizlik kararı ( non-prosecution ) veya takibin ötelenmesi ( deferred-prosecution ) yönünde kararlar alabilmekte , ya da şirkete verilecek para cezasında indirim uygulayabilmektedir . DOJ , şirketlerin yapacağı bildirimlerin azami şartlarını resmi internet sitesindeki duyurular aracılığıyla yayınlamaktadır . En son 15 Eylül 2022 tarihinde yayınlanan bilgi notu uyarınca şirketler açıklanan mekanizmalardan yararlanabilmek için öncelikle , gizli ve imtiyazlı olmayan ve ilgili tüm vakıları , ivedilikle DOJ ’ e açıklamalıdır .
DOJ ayrıca , şirketler tarafından her türlü usulsüzlüğün ihbar edilmesinin önemini vurgulamış ve milli güvenlik tehdidi gibi istisnai nedenler bulunmadıkça veya ihlalin şirkete derin bir şekilde nüfuz ettiği görüşünde olmadıkça şirketlerden mahkeme nezdinde suçu ikrar etmesini şart koşmayacağını belirtmiştir . Buna ek olarak şirketin geçmişteki ihlalleri de şirkete uygulanacak para cezasının hesaplanmasında belirleyici olmaktadır . Aynı zamanda DOJ , çok uluslu şirketlerin işbirliği yapmasına farklı ülkelerin kişisel verilerin korunması konusundaki yasal düzenlemelerin engel teşkil edebileceğine dikkat çekerek , bu doğrultuda uygun süresi içerisinde ilgili belgeleri koruyan , arşivleyen ve açıklayan şirketleri ödüllendireceğini de belirtmiştir . Görüldüğü üzere , ABD ’ de yolsuzluk suçları açısından şirketler için önemli ölçüde caydırıcı etkiye sahip yaptırımlar öngörülmüş olmakla birlikte , şirketlerin söz konusu suçları işlediği bir senaryoda da yetkili makamlar ile işbirliği yaparak daha az ceza almalarını sağlayan ve kendilerini ihbar etmelerini teşvik eden mekanizmalara büyük önem verilmiştir .
Türk hukukuna bakıldığında ise , Türk Ceza Kanununda kendini ihbar etme mekanizmasına , farklı bir kavram olarak ve yalnızca bazı suçlar açısından uygulanması mümkün olan , etkin pişmanlık adlı bir mekanizma olarak yer verildiği görülmektedir . Etkin pişmanlık , gerçek kişiler açısından , içlerinde rüşvet suçunun da yer aldığı bazı suçlar özelinde , failler açısından cezada indirim gibi birtakım olumlu so-
6 https :// www . justice . gov / opa / speech / file / 1535301 / download ( Son erişim tarihi : 31 Ekim 2022 )