Eşitsizliğe uğrayan maymun ödül olan salatalığı reddetmek- Sonuçta ilk deneyde kendilerine adil
ten, ödülün araştırmacılara geri atılmasına hatta kafesi zorla- olmayan şekilde düşük ödül verilen
maya kadar değişen ve artan tepkiler göstermeye başladı.
maymunlar salatalık yemeye devam
edebilirlerdi. Fakat başkasının aynı
eylem için daha büyük ödül alması
cılar tarafında karmaşıklaştırılmaya
başlanıyordu.
Araştırmacılar bu sefer deneye ada-
letsizlik bulaştırmaya karar verdiler.
Maymunlar aynı şekilde taşı verince
ödül alıyorlardı ama bu sefer ödüller
arasında fark vardı. Bir maymuna
salatalık verilmeye devam edilirken
diğer maymuna daha değerli bir ödül
olan üzüm verilmeye başlanmıştı.
Olayı biraz da iş dünyasına doğru
kaydırırsak; durumu aynı şirkette ça-
lışan ve aynı işi yapan iki kişiden biri-
ne diğerinden 2 kat maaş verilmesine
benzetebiliriz. Aynı işlemi yapması-
na rağmen sağdaki maymundan daha
az çekici ödül olan maymun sinirlen-
meye ve bu adaletsizliğe tepki gös-
termeye başladı. Eşitsizliğe uğrayan
maymun ödül olan salatalığı reddet-
mekten, ödülün araştırmacılara geri
atılmasına hatta kafesi zorlamaya
kadar değişen ve artan tepkiler gös-
termeye başladı.
Daha sonra bütün maymunların sa-
latalık yediği bir deney daha yapıldı
Bu deneyde araştırmacılar kafesin
önüne kendilerinde üzüm de oldu-
ğunun anlaşılması için etrafa üzüm
taneleri serpiştirmişlerdi. Buna
rağmen işlemi yapan maymunlara
ile sadece salatalık vermeye devam
etmişlerdi. Fakat hiçbir sorun olma-
mış ve maymunlar salatalık ile taşı
mutlu bir şekilde değiş tokuş etmeye
devam etmişlerdi. Yandaki maymuna
adil olmayan bir şekilde davranılma-
ması yüzünden maymunlar problem
çıkarmamışlardı. Maymunları asıl
kaygılandıran, dikkatlerini ve kızdı-
ran şey adaletsizlikti.
Araştırmacılar maymunlar ile ger-
çekleştirdikleri bu deney ile adalet-
sizlik kavramının evrimsel kökenini
ortaya çıkardıkları gibi toplumsal
eşitsizlik karşısında yaşanan en ilkel
tepkilerin neler olabileceğini gözlem-
lemiş oldular.
öfkeye sebep olmuştu ve salatalığı
yemeyi bile reddetmişlerdi.
Frans de Waal daha sonra “Bono-
bo ve Ateist” isimli kitabında deney
hakkında yazarken ilginç bir noktaya
temas ediyor: “Salatalık alan kapuçin
memnuniyetle ilk dilimini mideye
23