için devrim niteliğinde bir yasa oldu. ’’Clean Com-
pany Act’’in öncelikli hedefi ülke vatandaşlarının
yurtdışında rüşvet vermesini engellemek olduğu
gibi, Brezilya’da açılmış veya Brezilya’yla en ufak
bağlantısı bulunan şirketleri de kanun kapsamına
alarak ülkede artan yolsuzluk skandallarının ardın-
dan, yolsuzlukla mücadele konusundaki en sert
yasa olarak yürürlüğe girdi. Kanunun suç kapsa-
UKBA’da çıkar gözetilerek yabancı kamu görevlile- mına Brezilyalı ya da yabancı devlet görevlilerine
rine menfaat sağlanması, özel kişilerin hem kamu çıkar gözeterek menfaat sağlamak ya da girişimde
hem de özel kişilere menfaat sağlaması kanunun bulunmak, yasa dışı bir eylemin gerçekleşmesi için
ihlâli olarak sayılmıştır. Üstelik kusursuz sorumlu- ödeme yapmak veya kamu harcamalarında suis-
luk ile fiili işleyenlerin kusurlu olması da aranmak- timal gerçekleştirmek gibi eylemler girmektedir.
tadır. Birleşik Krallık’ta yerleşik şirketler, Birleşik Brezilya’da yerleşik şirketler, Brezilya’da faaliyet
Krallık’ta faaliyet gösteren yabancı şirketler ve ger- gösteren yabancı şirketler veya yabancı bir ülkede
çek kişiler, Birleşik Krallık vatandaşları ve Birleşik faaliyet gösterse bile, Brezilya’da da varlık göste-
ren şirketler ise; Temiz
Krallık’ta ikamet eden
Şirket Yasası’nın uy-
kişiler, yabancı bir ülke-
gulanabileceği süjeler
de faaliyet gösterse bile,
olarak kanunda yer al-
Birleşik Krallık ile yakın
FCPA’DE
SUÇ;
ABD
DIŞINDA
BIR
DEVLETIN,
maktadır.
iş ilişkisi bulunan kişiler
MEMURLARINA, SIYASI PARTI ILE SIYASI PARTI
kanunun uygulanacağı
YETKILILERINE VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER
Brezilya Temiz Şirket
taraflar olarak gösteril-
ILE
ONLARIN YÖNETICILERINE ÇIKAR GÖZETI-
Yasası’nın, günümüzde
miştir.
LEREK MENFAAT SAĞLANMASI ILE OLUŞUR.
yolsuzlukla mücadeleyi
düzenleyen en sert ya-
Dikkat edilirse, kanunun
UKBA'NIN FCPA ILE EN BÜYÜK FARKI YALNIZ-
salardan biri olduğu ko-
FCPA ile en büyük farkı
CA YABANCI ÜLKELERDE RÜŞVET SUÇUNU
nusunda hukukçuların
ya lnızca yabancı ülke-
IŞLEYENLERI DEĞIL, ÜLKE IÇINDE DE BU SUÇU
genel bir konsensusu
lerde rüşvet suçunu işle-
bulunuyor. Yasanın bu
IŞLEYENLERI KAPSAMINA ALMASIDIR.
yenleri değil, ülke içinde
denli sert olmasının en
de bu suçu işleyenleri
büyük sebebi ise ‘’Car
kapsamına
almasıdır.
YOLSUZLUKLA MÜCADELE KONUSUNDAKI EN
Wash’’ denilen operas-
Bunun yanı sıra sade-
SERT YASA OLAN CCA'NIN SUÇ KAPSAMINA
yonu ile kara para ak-
ce rüşveti değil, kolay-
BREZILYALI YA DA YABANCI DEVLET GÖREV-
layan çevrelerin tespiti
laştırıcı ödemeleri de
LILERINE ÇIKAR GÖZETEREK MENFAAT SAĞ-
için başlayan soruştur-
yasaklaması UKBA’nın
LAMAK YA DA GIRIŞIMDE BULUNMAK, YASA
maya; Brezilya siyase-
getirdiği en önemli ye-
DIŞI BIR EYLEMIN GERÇEKLEŞMESI IÇIN ÖDE-
tinin ve büyük inşaat
niliklerden biridir. Peki
ME YAPMAK VEYA KAMU HARCAMALARINDA
“kolaylaştırıcı
ödeme” SUISTIMAL GERÇEKLEŞTIRMEK GIBI EYLEMLER ve petrol şirketlerinin
karışması olarak göste-
nedir?
Kolaylaştırıcı
GIRMEKTEDIR.
rilebilir. Bu skandallar,
ödeme kavramı, Ekono-
yolsuzluğun Brezilya’da
mik Kalkınma ve İşbirliği
kesin olarak çözülmesi
Örgütü (OECD) tarafın-
dan “Kolaylaştırıcı ödemeyi yapan tarafın yasal gereken bir sorun olarak görülmesine sebep oldu.
olarak hak kazanmış olduğu bir rutin veya gerek-
li işlemin yapılmasını güvence altına almak veya İlk olarak Petrobras petrol şirketinin eski genel
hızlandırmak için alt kademe bir görevliye yapılan, müdürü Paulo Roberto Costa’nın Mart 2014’te tu-
resmî olmayan, uygunsuz ve küçük ödemelerdir.” tuklanmasıyla başlayan Petrobras soruşturması;
şeklinde tanımlanmaktadır. FCPA bu tür ödemeleri Odobrecht inşaat şirketinin patronu Marcelo Odob-
rüşvet kapsamına almazken, UKBA bu tür ödeme- recht’ın, Petrobras ile aralarındaki şişirilmiş sözleş-
melerin onayını kolaylaştırmak için aldığı rüşvetler
leri suç olarak tanımlamıştır.
sebebiyle Haziran 2014’te tutuklanması ile doruk
noktasına ulaştı. Sonuç maddi olarak çok daha
BREZİLYA - CLEAN COMPANY ACT
2014 yılında yürürlüğe giren “Clean Company ağır oldu. 4 Ocak 2018’de, 2014’teki ‘’Car Wash’’
Act – Temiz Şirket Yasası” adı altındaki yasa ise soruşturması sonrasında büyük maddi kayıp ya-
uzun yıllardır yolsuzlukla gündeme gelen Brezilya şayan yabancı yatırımcıların dava açması sonucu
BİRLEŞİK KRALLIK - UKBA
2010 yılında yürürlüğe giren UKBA (United King-
dom Bribery Act - Birleşik Krallık Rüşvet Yasası)
FCPA’nin aldığı kritiklere göre düzenlenerek yürür-
lüğü girdi. En önemli farklılıklarından biri ise; sade-
ce kamuda değil özel sektördeki rüşvet suçunu da
kapsamına almasıdır.
51