38
38
2009’ da 1,2 milyar dolara Amazon’ a satılan Zappos, Amazon grubu içinde bağımsızlığını koruyarak yoluna devam ediyor. Hsieh yine CEO ve” Mutluluk Dağıtmak” başlıklı kitabı en çok satanlar listesindeki kitaplardan.
Eğer Angelina Jolie’ nin kendine ait zamanlarda ne giydiğini merak ediyorsanız çok büyük bir ihtimalle Everlane markası ile tanışırsınız. O da bir başka e-ticaret markası … 2 2010 yılında o zamanlar 25 yaşında olan Michael Preysman’ ın kurduğu şirket, Zappos gibi ayakkabı ve tekstil ürünleri pazarlıyor. Kendilerini;“ mükemmel kalite, etik fabrikalar ve radikal şeffaflık” şeklinde ifade ediyorlar. 1,1 milyon dolarlık bir girişim sermayesinin ürünü olan Everlane’ i gerçekten farklı kılan, her bir ürün etiketinde o ürünün gerçek maliyetlerinin yer alıyor olması. Hammadde, işçilik, nakliyat, vergiler şeklinde kuruş kuruş hesaplanarak sunulan fiyatlandırma“ radikal şeffaflıklarının” göstergesi olarak tanımlanıyor. Etik fabrikalar en çok gurur duydukları alan. Çünkü hammadde kaynağından başlayan bir etik sorgulama, çalışanların ücretlendirilmesi, iş yeri ortamı, çevre performansı, sosyal projeler gibi birçok konunun düzenli olarak denetlendiği karşımıza çıkıyor. Everlane kültürü bu temel üstüne tasarlanmış politika ve süreçlerle inşa ediliyor.
Zappos ve Everlane gibi sayabileceğimiz daha onlarca markanın varlığı ile iç içe yaşıyoruz. Dünyanın hangi coğrafyasında yaşadığımız çok önemli değil. Adımız, çalıştığımız şirket, unvanımız, inançlarımız, cinsiyetimiz ve daha pek çok şey önemli değil. Yeter ki bir elektronik posta adresimiz ve geçerli bir kredi kartımız olsun. Farklı logoların temsil ettiği hiç bilmediğimiz ve büyük bir ihtimalle hiçbir zaman tanışmayacağımız markaların kültürel dünyasında geziniyoruz.
AMAZON VE DÜNYANIN GERI KALANI 2018’ e geldiğimizde Amazon 768 milyar dolar ile dünyanın en değerli şirketlerinden biri oldu. Ayrıca 150 milyar doları aşan bir marka değeri ile Google’ ı solladı. 1990’ lı yıllardan bu yana Amazon’ a yatırım yapanlar yanılmamışlardı. Ama önümüzde daha önemli bir gerçek var. Tekrar iki kutuplu bir dünya var karşımızda; Amazon ve dünyanın geri kalanı. Amazon’ u ameliyat masasına yatırıp parçalara ayırdığımızda
EVERLANE’ I GERÇEKTEN FARKLI KILAN, HER BIR ÜRÜN ETIKETINDE O ÜRÜNÜN GERÇEK MALIYETLERININ YER ALIYOR OLMASI. HAMMADDE, IŞÇILIK, NAKLIYAT, VERGILER ŞEKLINDE KURUŞ KURUŞ HESAPLANARAK SUNULAN FIYATLANDIRMA“ RADIKAL ŞEFFAFLIKLARININ” GÖSTERGESI OLARAK TANIMLANIYOR.
İnternetin daha“ suya‘ bu’ dediği” dönemde Jeff Bezos ile açıldı bu kapı. Elektronik alışverişi kitapla başlatan Amazon gururla“ yıllarca zarar edeceğini” söylüyor; söyledikçe yatırım alıyordu. Güven ve itibarın nasıl bir şey olduğu gizliydi sanki bu söylemin satır aralarında. Nasıl oluyor da zarar edeceği bilinen bir şirketin hisselerine yatırımcılar ısrar ve inatla yatırım yapıyorlardı?
“ Hiçbir ekip iki pizza ile doyabilecek insan sayısından fazla olmamalı...” Jeff Bezos hemen bu başarının inovasyon ve teknolojinin evliliği sonucu geldiği izlenimine sahip olabiliriz. Tabii ki yönetim anlayışı ve Jeff Bezos’ un kişiliğinde olgunlaşan liderlik bu başarının yapı taşları. Ama bunların hiçbiri tüketici hizmetleri ile ilgili Amazon kültürünün önüne geçemiyor. Bu kültürün özünü de Jeff Bezos’ un ünlü pizza benzetmesi var;“ Hiçbir ekip iki pizza ile doyabilecek insan sayısından fazla olmamalı...” Yaratıcı ve yenilikçi( inovatif) bir şirket olmanın temel göstergelerinden bir tanesi“ hız”. Amazon şirket kültürünün en önemli özelliklerinden biri. Ama bu“ hız” ve şirketin hız beklentisine cevap verebilmek amacıyla Amazon’ un yönetim şekli günümüzde“ en değerli şirketlerden biri olan Amazon’ un itibarına musallat olmuş” durumda. New York Times’ da çıkan bir makale sanki binlerce Amazon çalışanının hislerine tercüman oldu. 3