MAKALE
çıkarlarına hizmet edecek şekilde şekillenebileceği ya da şekillendiği izleniminin oluştuğu durumu ifade etmektedir.
Algılanan çıkar çatışmasının potansiyel veya gerçekleşen çıkar çatışması arasındaki temel fark, gerçek bir çıkar çatışmasının olmayabileceği, ancak bu durumun dışarıdan bakıldığında ya da ilgili taraflarca algılanabilecek şekilde bir çatışma oluşturmasıdır. Bu çıkar çatışması gerçekte var olmasa dahi; ilgili başka bir tarafça algılanan çıkar çatışmasına konu olan tarafların kendi çıkarlarına hizmet etmek için karar alma sürecini etkileyebilecekmiş gibi görülebilecektir. Bu durum şirket nezdindeki çalışanların alınan ve alınacak kararlara yönelik güven duygusunu sarsabilecektir.
Bu nedenle; şirketlerin dışarıdan bu tür bir algının oluşmaması için şeffaflık, açıklık ve etik kurallara uygun hareket etmesi sürecin daha sağlıklı yönetilmesini sağlayabilecektir.
38
2. Çıkar Çatışması Çeşitleri Çıkar çatışması; ekonomik, sosyolojik, hukuki ve ahlaki boyutlarda incelenebilecek bir kavram olmakla birlikte kurumsal yapı nezdinde görülen çıkar çatışmalarının meydana gelmesinde kurum veya kurumun iş ortakları için çalışan bireylerin ve diğer kurumların birçok farklı konuda motivasyon ve amaçları olabilmektedir. Bu motivasyon ve amaçlar, çıkar çatışmasının kendini çok farklı şekillerde gösterebildiği çeşitlerini ortaya çıkarmaktadır.
a. Şirket Dışında Alınan Görevler Bu kavram, şirket yetkililerinin veya çalışanlarının çalıştıkları şirketteki görevinden bağımsız harici bir işte ve pozisyonda görev icra etmesini ifade etmektedir. Bu harici görev; çalışanın şirketten bağımsız bir şirkette ikinci bir işte çalışması, başkaca bir iş kurması veya başkaca bir işe ortak olması ve bu işi icra etmesi veya herhangi bir şirkette yönetim kurulu üyesi olarak görev alması gibi şekillerde karşımıza çıkabilir. Bu durumun çıkar çatışması çeşitlerinde yer almasının en büyük sebepleri; çalışanın faaliyet gösterdiği ikinci işinin asıl işine rakip konumda olması ya da ikinci işinin asıl işinin tedarikçisi veya müşterisi gibi halihazırda iş ilişkisinin devam ettiği şirketin paydaşı konumunda bulunması sebebiyle çalışanın, işçi-işveren ilişkisi kapsamında asıl çalıştığı şirkete olan sadakat yükümlülüğünü ihlal etmesi veya böyle bir rekabet durumu olmasa dahi çalışanın ikinci bir işte çalışmasının asıl çalışma saatlerini ve verimliliğini etkilemesinin söz konusu olabilmesidir.
Bu duruma örnek olarak; şirketin bir çalışanının şirketin halihazırda hizmet tedarik ettiği bir diğer şirketin yönetim kurulu üyesi olması hali verilebilir. Bu varsayımda çalışanın yönetim kurulu üyesi olduğu şirketten tedarik edilen hizmetin kalitesinin veya başkaca alternatif tedarikçi ile anlaşma konusunun değerlendirilmesi ve karar verilmesinin objektifliğine zeval gelebilecektir.
b. Şirketteki veya Şirketin Dış Paydaşlarındaki Akraba ve Tanıdık İlişkileri En sık karşılaşılan çıkar çatışması çeşitlerinden biri olan akraba ve tanıdık ilişkileri; hem aynı şirket içinde çalışan akraba veya tanıdıkların birlikte görevde bulunması şeklinde karşımıza çıkabilmekteyken; aynı zamanda şirketin bir çalışanın akrabasının veya tanıdığının şirketin müşterisi veya tedarikçisi gibi şirketin dış paydaşlarında görev alması şeklinde görülebilmektedir.