Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 22 | Page 20

2013 Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi yüzen memeliler dalış esnasında neredeyse %90 oranlarında kalp atımlarını azaltabilmektedirler. Nisan SAYI: 22 sayesinde atmosferik koşullarda olduğu gibi olmasa bile bir süre nefes tutarak su içinde kalınabilir. Teknolojik imkânlar kullanıldığı taktirde ise (SCUBA, satıhtan ikmalli dalış sistemleri, vs.) daha uzun süre su altında kalınabilir. Aletli dalışlarda ise burada zikredilmemiş olan solunan gazların parsiyel basınçlarının artması sonucunda bir takım problemlerle karşılaşılabilir. Anaerobik metabolizma Dalan memelilerde dalış refleksi süresince kaslar anaerobik metabolizma altındadır. İnsanlarda ise (özellikle kısa mesafe koşucu ve yüzücülerde) anaerop metabolizma kısa bir süre tolere edilebilir. Bu oksijensiz dönemde kasların işlevine müsaade edilir. Enerji için ATP oluşturma yolağı oksijensiz enerji üretimine çevrilir. Kaslarda daha fazla laktik asit birikir. Enerji metabolizması durur, dalma işi bitip anaerop metabolizmaya ihtiyaç kalmayınca laktik asit dolaşıma geçer; oksijen açığı ve solunum açlığı oluşur, kalp ve solunum hızı artar ve kas krampları görülür... Memelilerin anaerobik koşulları uzun süre tolere edebilmesinin sebepleri Kan CO2 seviyesine artmış tolerans; kas dokusunda biriken laktik aside artmış tolerans, laktik asidin kaslardan kası çevreleyen dokuya geçebilme yeteneğidir. Bu etki ile laktik asit birikmesi engellenerek anaerob metabolizmanın sonlanması engellenir. Bu mekanizma ile aynı zamanda anaerob metabolizma sonucu kas krampları oluşması da engellenir. Kondisyon ve tecrübe, serbest dalıcılarda ve atletlerde yüksek CO2 ve laktik asit seviyelerine toleransı artırır. Dalan memelilerde oksijen açığının kaybolması çok hızlı olur ve muhtemelen saniyeler içinde normale dönülür. İnsanlarda ise düzelme periyodu uzundur; istirahat solunumu ve normal kalp atımı için dakikalar veya bazen saatler geçmesi gerekebilir. Dalış refleksi sayesinde boğulan insanlarda daha uzun süre sağ kalım oluşabilmektedir. İzole bir düşük vakasında fetus tuvaletten 2 saat sonra çıkarılmış ve normal beyin fonksiyonları ile hayatta kalabilmiştir. Yakın boğulma vakalarında soğuk suda 30 dakika ve daha uzun süre kalıp kurtarılanlarda tam iyileşmeler rapor edilmiştir. Dalan kuşlarda (kazlarda) dalış refleksi ile ilgili yapılan çalışmada, oda havasında boyunları sıkılırsa 4 dk kadar yaşadıkları, ama aynı pozisyonda su içinde boğulursa 15 dk kadar hayatta kaldıkları görülmüştür. Burada dalma sonucu oluşan refleks ile oksijen tüm vucuttan alınarak nerede ise sadece beyin için kullanılmakta, ve bu esnada diğer dokular içinde anaerop metabolizmaya geçilmektedir. Anaerop metabolizmaya daha uzun süre dayanabilecek mekanizmalar da bu refleks ile beraber sağlanmaktadır. Böylece beyin korunmakta ve ölüm olmadan kurtarılanlarda morbidite oranları düşmektedir (1). Sonuç olarak, suya batma veya dalış ile beraber tüm memelilerde olduğu gibi insanlarda da ciddi adaptasyon mekanizmaları devreye girmektedir. Bu mekanizmalar 504 Kaynaklar: 1. Strauss, Michael B.,Aksenov, Igor V. Adaptations of the Heart and vascular System for Diving. Diving Science. 2004. US, Human Kinetics. 87-103. 2. Arborelius M, Jr., Ballidin UI, Lilja B, Lundgren CE. Hemodynamic changes in man during immersion with the head above water. Aerosp Med. 1972;43(6):592-8. 3. Epstein M. Renal effects of head-out water immersion in humans: a 15-year update. Physiol Rev. 1992;72(3):563-621. 4. Gauer OH, Henry J.P. Neurohumoral control o