Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 21 | Page 13

2012 Aralık SAYI: 21 YÖK, pilot adayları için yetenek sınavlarını kaldırdı YÖK tarafından bu yıl alınan bir kararla, pilotaj öğrencilerinin yetenek sınavları kaldırıldı. Artık yeterli puanı tutturan her hevesli genç (kişilik bozukluğu da bulunsa, yeteneksiz de olsa) 4-5 yıl sonra pilot olarak bir uçağın kokpitine oturabilecektir. Söz konusu olan amatör pilot adayı değerlendirmesi olsa belki görmezden gelinebilir; ama ticari havacılıkta yüzlerce yolcuyu sırtında taşıyıp yüz milyonlarca dolar değerindeki uçakları uçuracak pilotların seçim aşamasında bir yetenek değerlendirmesine tâbi tutulmadan, sadece belirli bir puanı almış olmalarını yeterli saymanın mantığını anlayamıyoruz. Halbuki Avrupa’nın birçok ülkesinde DLR veya benzeri testlerden geçmeden airline pilotu olmak mümkün değildir. Bilindiği gibi halen pilotaj eğitimi, TSK ve özel uçuş okulları dışında, Anadolu Üniversitesi SHYO ve Türk Hava Kurumu’nda verilmekte olup; bu yıl Özyeğin Üniversitesi de pilotaj öğrencileri almıştır. Duyumlarımıza göre YÖK, seçme ve mülâkat sınavlarında iltiması ve şaibeleri önlemek için böyle kestirme bir karar almış bulunuyor. Yani bir problemi çözmek için akılcı yollar bulmak yerine, bir kılıç darbesiyle kestirip atmak! Üniversitelerin müzik, tiyatro, resim, heykel, beden eğitimi, aşçılık ve hava trafik gibi bölümlerine girecek öğrencilere yetenek testi uygulanmaya devam ediliyor; bu bölümlerde iltimas ihtimali yok mu? Son yıllarda dünyada olduğu gibi ülkemizde de ticari havacılığın tahminlerin ötesinde bir ivmeyle büyümesi nedeniyle pilotaj eğitimi hız kazandı. Prestijli bir meslek edinip hemen yüksek ücret almak isteyen gençler kadar, ticari şirketler de bu alana yöneldi. Bir yetenek ve sevda alanı olan, emniyetin birinci öncelikte olması gereken pilotaj, rant kapısına dönüşmeye başladı. Nasıl ki her isteyen astronot olamıyorsa, her heves edenin de pilot olamaması için bazı engeller konulması, adayların özel bir süzgeçten geçirilmesi gerekirken; bugün süzgecin aralıkları çok genişlemiştir; parayı bastıran gençler özel uçuş okullarına, LYS’de puanı tutturanlar da SHYO’lara kayıt yaptırabilmektedir... Bu noktada AyJet Uçuş Okulu, önceden beri iddia ettiği farklılığını somut olarak kanıtlamıştır. Bu yıl Özyeğin Üniversitesiyle ortaklaşa yürütecekleri pilotaj eğitimi için, öğrencilerin uçuşa uygunluklarını değerlendirmek üzere kişilik ve yetenek testleri ile birlikte test uçuşu yaptırma kararı vermiştir. AyJet’in oldukça yüksek parasal maliyeti olan bu işi; - Üniversiteden ve öğrencilerden ek ücret talep etmeden, - SHGM, YÖK vb. gibi bir otoritenin zorlaması olmadan, - Sadece uygun adayları seçmek adına yapıyor olması, her türlü takdirin üzerindedir ve alkışı hak etmektedir. Yetenek testi neden gerekli Pilot seçimiyle ilgili yayınlarda öncelikle, adaylarda patolojik zihinsel ve davranışsal bozuklukların, uçak tutması, kapalı yer ve yükseklik korkularının olmaması; kişilik yapılarının havacılık streslerini karşılamaya uygun ve bazı psikomotor becerilerinin de yüksek olması gerekliliği vurgulanır. Bu becerilerden belli başlıları: Üç boyutlu algılama, görsel-işitsel bellek, dikkat toplama, bilgi işleme, çapraz kontrol, hızmesafe tahmini, tepki süresi, göz-el-ayak koordinasyonu, karar verme, heyecan ve duygu kontrolü, ekip çalışması-işbirliği, akılcı çözüm üretebilme, motivasyon, liderlik, vs’dir. Pilotaj başarısında ve emniyetli uçuşlar yapabilmede çok önemli olan bu unsurlardan bazılarının kabaca değerlendirildiği kâğıt-kalem testleri bugün artık yetersiz sayılmaktadır. Ama YÖK’ün kararıyla bu değerlendirme bile kaldırılmış durumdadır. Hava Kuvvetlerimiz pilot adaylarını 30 yıldır psikomotor test cihazları kullanarak ve bu becerileri ölçerek seçmektedir. Bugün ABD Hava K’de her bin adaydan 150 pilot çıkmaktadır. (500 kişi tıbbi muayenelerde, 250 kişi psikolojik testlerde elenir.) Pilot eğitimi sürecindeki kayıp oranı ise %15-25 arasındadır. Bu rakamlar, sivil pilotlar için de bir seçim-eleme prosedürünün (eğitim maliyeti, kontenjan işgali, zaman, gelecekteki başarısızlık ve kazalar vs. bağlamında) ne kadar önemli olduğunu gösteren bir ipucudur. Ticari şoförlerin girdiği zorunlu psikomotor testler 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununun (11.6.2009 tarihli) Karayolu Taşıma Yönetmeliği Mad.36/d gereği olarak, ticari sürücülerin (otobüs, minibüs, taksi, kamyon, TIR şoförleri, iş makinesi operatörleri, vs.) 5 yılda bir psikoteknik testlerden geçmeleri zorunlu kılınmıştır. Bu yasanın mantığı, sürücülerin psikolojik veya nörolojik sorunları nedeniyle ortaya çıkan bazı dikkat, algı, refleks, bellek ve davranış bozukluklarını belirli aralarla kontrol edip, yetersizliği olanları trafikten men etmek ve böylece kazaları azaltmaktır. Aynı ihtiyacın havayollarında söz konusu olmadığı düşünülebilir mi? Anadolu Üniversitesinin sisteme müdahale çabası Anadolu Üniversitesi, ülkemizde pilot seçim sistemini de bilimsel çizgiye getirmeyi hedefleri arasına almış bulunmaktadır. Üniversitenin Havacılık ve Uzay Tıbbı Uygulama ve Araştırma Merkezi, birkaç sene içinde Pilot Seçim Sistemini devreye sokmaya çalışmaktadır. Bu sistemde kullanılacak olan psikomotor test cihazları ve özel kişilik testleri, pilotaj beceri ve yetenekleri hakkında skora dayalı sonuçlar vermektedir. Bu sistem sadece Anadolu Ü. SHYO öğ ɕ