Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 20

Ağustos Steve Mc Queen, Judy Garland, Greta Garbo, Arşak Palabıyıkyan, Marilyn Monroe, Rock Hudson, Peter Fonda, Kim Novak, Michael Landon, Robert de Niro, Tom Cruise, Bruce Willis, Jodie Foster, Julia Roberts, Demi Moore, Nicole Kidman, Goldie Hawn, Ben Stiller, Phil Collins, Ricky Martin, George Michael, Jay Leno, JP. Gaultier, Uri Geller, Cole Parker, Ryan O’neal, Paul McCartney, Rex Harrison, Marcel Marceau, Paul Klee, Kim Novak, Judy Garland, Britanya veliahtı Prens Charles, General Colin Powell, Bill Gates... Ülkemizden solaklar listesine giren ünlülerden bazıları; Arif Sağ, Cengiz Çandar, Gülse Birsel, Derya Baykal, Levent Ülgen, Halit Ergenç, Ali Poyrazoğlu, Hamdi Alkan, Bedri Baykam, Göksel Baktagir, Mustafa Sandal, Rafet El Roman, “tecavüzcü” lâkaplı sinema oyuncusu Coşkun Göğen, karikatürist Hasan Kaçan, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, yazar Gündüz Vassaf solaklar listesinde yer almaktadır... Beyin fonksiyonel anatomo-fizyolojisi Beyinde bazı işlevlerin merkezi sağ, bazıları sol hemisferde yerleşik bulunur. Beynin içyapısı dış görünüşü gibi simetrik değildir. 17. Yüzyılda Pascal, insanda iki tür beyin bulunduğunu, sol beynin geometrik-matematiksel-somut düşünce ile, sağ beynin ise sezgilerle ilgili olduğunu ileri sürmüştü. Bugünkü bilgilere göre de; sağ beynin dominant olduğu solak insanlarda sezgiler, sanat-müzik-nükte yetenekleri, ses-kokugörüş gibi duyular; yüzleri hatırlama belleği, puzzle tipi bilmece çözme, mors alfabesi kodlaması, geometri, harita okuma gibi uzaysal düşüncelerle ilgili işlevler daha iyidir (1). Sağlak insanlarda ise dil yeteneği gelişkindir; sözcük yazılışlarını ve formülleri öğrenme, problem çözme, mantıklı düşünme, hitabet ve ince motor hareket becerileri fazladır. Sol beyin yarımküresi baskın olan sağlak insanlar ise geometrik-matematiksel-somut düşüncede ve sağ göz, kol, bacak becerilerinde öndedir. Tüfek atışlarında, anahtar deliği, mikroskop ve dürbün bakışlarında sağ gözlerini kullanırlar; topa sağ ayaklarıyla vurur, kalem-fır- 402 ça-kılıç-çekiç-makas-raket kullanmada veya fırlatma hareketlerinde sağ ellerini tercih ederler. Konuşma (Broca) ve işitileni anlama (Wernicke) merkezleri de solda olduğu için bu insanlarda dil yeteneği daha gelişkindir; sözcük yazılışlarını ve formüllerini öğrenme, problem çözme, mantıklı düşünme ve ince motor hareketleri becerileri fazladır (2). Beynin fiziksel işlevleri açısından bakıldığında, kol ve bacakların hareketlerinden sorumlu parietal alanlardaki motor merkezlerin yerleşimi vücuda göre çapraz konumdadır. Yani sağ kol ve bacağın hareket kumandaları ve hisleri sol beyinden, sol kol ve bacağınkiler sağ beyinden gelir. Beynin sol tarafını tutan kanama veya damar tıkanıklığı durumlarında sağ kol ve bacak felci yanında konuşma da bozulur (Broca afazisi). Sağ beyin kanaması geçiren solaklarda ise sol taraf felç olur ama konuşmaları bozulmaz. Motor merkezleri iki hemisfere yayılmış olan ambidekster insanlar her iki el, ayak ve gözünü de aynı beceriklilikte kullanabilirler ve bunların serebrovasküler hastalıkları daha karışık semptomlarla kliniğe yansır. Sağ veya sol hemisferden hangisinin baskın olarak gelişip kişinin solak veya sağlak olacağının mekanizması tam bilinmemektedir. Fetüs gelişiminin bir aşamasındaki testosteron salgı fazlalığının, motor korteksin sağ beyinde yerleşmesine ve bunun da solaklık yönünde bir değişime yol açabileceği ileri sürülmüştür. Ayrıca 40 yaş üzerinde gebe kalınması, gebelik süresince yaşana travmalar, düşük doğum ağırlığı ve doğum öncesi fetüs beyninin bir süre oksijensiz kalması gibi unsurların da solaklıkta etkili olabileceği düşünülmektedir (2,6,7,13,14). İstatistikler Solakların toplumdaki genel oranı %10 olarak kabul edilir. Ayrıntılı istatistiklerde sağlaklar %70-80, solaklar %6-10, iki elliler %12 civarındadır (2,3,9

Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 20 | Page 14