Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 20 | Page 13

Ağustos SAYI: 20 SOLAKLIK UÇUŞ BECERİSİNİ ETKİLER Mİ? Bazı insanların sol ellerini kullanmaları tarih boyunca yadırganmıştır. Musevi din kitaplarında tanrı sağlak farz edilmiş; Hıristiyanlıkta da, Müslümanlıkta da sağlaklık kutsanmıştır (4). Şeytanın solak resmedilmesi, iyilik meleklerinin sağda yer alması ve ibadet ritüellerinde sağ tarafa öncelik verilmesi hemen bütün dinlerin ortak tutumudur. Batı dillerinde sol anlamına gelen “sinister, left, gauche, zurde, bongo, manchini” gibi sözcükler aynı zamanda; uğursuz, günahkâr, kötülük saçan, güçsüz ve beceriksiz anlamına da gelmektedir. Türkçe’de de “sol yanından kalkmak” terslik ifadesidir; “sol el pis, sağ el cici” kabul edilir. Sağlak-egemen bir dünyada yaşadıkları için binlerce yıldır görünür veya görünmez baskılara uğrayan solaklar, sağlak üreticiler tarafından hâkim grubun ergonomisine uygun biçimde imal edilmiş eşyaları kullanırken zorlandılar, ya da bunları kullanamadılar. Örneğin solak bir insanın soldan sağa olan yazı sistemine kendini uydurması oldukça zordur. Dershane koltuklarının yazı yazma kolçakları da sağlaklara uygun biçimde sağa yerleştirilmiştir. Keza, saat kurma pimi, otomobil vites kolu ve gaz pedalı, fotoğraf makinesi deklanşörü vs. sağda bulunur. Konserve açacağı, tirbuşon, tornavida sıkma yönü, orak, cezve, makas, bilgisayar mouse’i, T cetveli, dikiş makinesi, tabanca emniyet mandalı, tüfek kurma kolu, golf sopası (club), bowling topu parmak delikleri, beyzbol eldiveni, balık bıçağı, bebek kaşığı, torna tezgâhı, müzik aletlerinin tel dizimi hep sağlaklara göre yapılmıştır. Diş hekimlerinin fotöyleri sağdan müdahaleye uygun biçimde dizayn edilmiştir. Diş çekimine ve diğer tedavilere yarayan aparatlar da bu şekildedir (16). Bazı ülkelerde solaklar için kullanım eşyası üretip satan mağazalar var ise de, ihtiyacı karşıladığı söylenemez. Bütün bu düzenlemeler solak insanların alet kullanmasını zorlaştırmakta, belki de bu zorlanmalar yüzünden bilinen veya bilinmeyen sakarlıklar ve küçük/büyük kazalar olmakta, fatura solaklığa kesilmektedir. Solakların bazıları sol el bileğini çengel gibi büküp kalemin ucu sayfanın altını gösterecek şekilde yazarlar. Bunun nörolojik bazı nedenleri olmakla birlikte, soldan sağa yazarken yazdıklarını görememelerine karşı geliştirdikleri bir tarz olarak da açıklanmaktadır (16). Sağlakların yaşamını kolaylaştırıp solaklarınkini zorlaştıran bu tür araç-gereç uyumsuzluğundan daha önemlisi, solaklara karşı uygulanan aşağılama tutumudur. Bazı kültürlerde solakların daha sakar, beceriksiz ve huysuz oldukları üzerinde neredeyse fikir birliği vardır. Eğer bazı solaklar gerçekten de huysuz ve beceriksiz ise, bunun nedenini toplumsal baskılarda aramak gerekir. Orhan Veli de bir şiirinde sol eline “acemi elim, zavallı elim...” der. Solakların öne çıktığı durumlar Solaklar arasındaki alkolik, sigara tiryakisi, şizofreni, kekeme, geri zekâlı, epileptik, otistik, dislektik, diyabetikler; ülseratif kolit, Crohn, göğüs kanseri, Alzheimer, alerjik ve immün hastalıklar daha fazla; suç işleme ve kaza yapma oranlarının da daha yüksek olduğunun gösterildiği yazılar vardır. Solak kadınların daha erken menopoza girdikleri, solakların yaşam sürelerinin 5-9 yıl kadar daha kısa olduğu da öne sürülmüştür (1,2,4,5,7,9,11,13). Solak olan Bill Clinton’ın ciddi alerjileri, GW.Bush’un Graves hastalığı vardı (13). Kanada’da 1.896 öğrencinin katılımıyla yapılan bir araştırmada, 2 yıllık periyoda motorlu araç kazalarında ve tıbbi yardım gerektiren yaralanmalarda solakların daha önde olduğu görülmüştür (14). Buna karşılık solakların bazı motor işlevlerdeki beceri ve süratlerinin fazla, reaksiyon zamanlarının kısa ve spor başarılarının yüksek olduğu da belirlenmiştir (2). İncil’de (Judes 20:16) Benjamite’nin ordusunda 700 seçme solak nişancı bulunduğu ve bunların saç kılına bile yaptıkları taş atışlarının boşa gitmediği anlatılır (4). Yüzmede Mark Spitz; futbolda Pele, Maradona, Platini ve Gullit’in sportif başarılarının solak oluşlarıyla bağlantısı şüpheli karşılanabilir; çünkü bu sporlarda çok başarılı olmuş sağlak sporcular sayı ve oran olarak çok daha fazladır. Ama tenis, eskrim ve boks solakların motor becerilerindeki bazı üstünlükleri belirgin olarak ortaya koyan spor dallarıdır. Oscar de la Hoya ve Rock Balboa, efsanevi solak bo