42
movimenti differenti u allura biż-żmien joħorġu dawn
ix-xquq fl-injam. Dan il-moviment fl-injam kien jidher
evidenti l-aktar fl-ispallejn u fis-sieq ix-xellugija ta’ San
Ġwann fejn kellek il-parti ta’ fuq tal-injam sporġuta ’l
barra kważi daqs millimetru. Permezz tar-raking light
iddokumentajna dawn ix-xquq kollha fl-istatwa. Stajna
naraw ukoll it-teknika tal-manifattura tagħha, il-mod
ta’ kif ħadimha l-artist.
Imbagħad rajna l-istatwa taħt il-UV light. Hawnhekk
stajna nosservaw affarijiet li ma jidhrux b’għajnejna.
Fosthom kien hemm traċċi ta’ moffa li trabbiet fuq
il-kulur f’dawk il-partijiet, ħafna drabi fl-irkejjen, fejn
toqgħod l-umdità u fejn l-inqas li jkun ventilat. Taħt
il-UV light stajna naraw ukoll l-irtokki li kellha l-istatwa
fl-aħħar restawr li kien sar fis-snin disgħinijiet. Kien
jidher ċar li kull intervent li sar dejjem sar bl-intenzjoni
li jgħatti u jsewwi l-ħsara ta’ fejn ikun infetaħ l-injam.
Taħt id-dawl naturali stajna nosservaw ukoll l-ammont
ta’ trab li akkumula maż-żmien. Dan jeħel mal-wiċċ talistatwa
u jispiċċa parti mill-verniċ.
Bħala parti mid-dokumentazzjoni u l-analiżi xjentifika
tal-istatwa, saret ukoll radjografija. Permezz ta’ diversi
Xrays tal-istatwa li ttieħdu fil-laboratorju tagħna,
stajna nifhmu aktar kif inhi maħduma l-istatwa.
Ikkonfermajna li l-istatwa hi maħduma minn diversi
blokok tal-injam li l-artist għaqqad flimkien b’sengħa
kbira. L-Xrays urewna li l-Artist Pietru Pawl Azzopardi
qagħad attent li jgħaqqad il-partijiet tal-injam skont
il-vina, waħda kontra l-oħra. Stajna nosservaw ukoll
li ma ntuża l-ebda musmar biex isir dan, imma ntużat
sistema ta’ dowels tal-injam biex hekk l-istatwa tkun
magħmula totalment mill-injam. Kien ta’ sodisfazzjon
għalina li minn dawn l-Xrays stajna ninnutaw li, minn
ġewwa, l-injam m’għandux problemi ta’ susa jew insetti
oħra. Ix-xquq li dehru fl-Xrays kienu l-istess xquq li rajna
minn barra. Dawn l-Xrays kienu interessanti għalina
biex nistudjaw aktar l-istatwa kif ukoll l-artist innifsu.
Il-proċess tal-anoxia
Minkejja li fl-Xrays ma dehrux sinjali ta’ insetti, xorta
waħda ridna nieħdu l-prekawzjonijiet kollha. Għalhekk,
kemm l-istatwa kif ukoll il-pedestall għaddew millproċess
tal-anoxia. Matul dan il-proċess, dawn ġew
magħluqa ġo borża apposta għal perjodu ta’ xahar.
Permezz ta’ magna mqabbda ma’ din il-borża, l-ossiġnu
li jinsab fl-arja ġie mibdul f’nitrogen, li huwa gass inert
li ma jagħmel l-ebda ħsara. Ingħatat attenzjoni speċjali
biex, matul dan il-proċess, ma jinbidlux l-umdità u
t-temperatura għax dan seta’ jagħmel ħsara lill-istatwa
u l-pedestall. Għalhekk, permezz ta’ sensor li tqiegħed
ġol-borża, inżammu l-istess temperatura u umdità li
kien hemm barra.
Xi wħud mill-X-Rays tal-istatwa