At avtofta útoyggjar – er eintáttað hugsa
Aftur nú er kjak um, hvat fólk á
útoyggj kosta. Nú er kjakið
íkomið orsakað av einari grein,
sum hevur staðið í Kristeligt
Dagblad í Danmark.
Í greinina sum búskaparfrøðingurin
og lektarin Jørgen Møller hevur
skrivað, sigur hann m.a., at tað einasta
rætta er at niðurleggja donsku út
oyggj rnar, tí tær kosta statinum ov
a
nógvar pengar. Hann vísir m.a. á, at
hvør útoyggjabúgvi kostar statinum
uml. 100.000 krónur árliga, og tað er
ov nógv.
Ov fá búgva á útoyggj
Hesi tíðindi í danska dagblaðnum
vórðu loftað av Kringvarpi Føroya.
Tíðindakvinnan las í sama viðfangi
upp talið á teimum, sum búgva á
útoyggj í dag. Hesi tíðindi, elvdu enn
eina ferð til kjak í sosialu miðlunum
um tilverurættin hjá útoyggjunum.
Men Føroyar eru smáar, bert eitt
knappanálshøvd á heimskortinum.
Avtofta vit útoyggjarnar, gerast vit
enn minni, og tá kann av sonnum
sigast, at Føroyar er smáar. Og er tað
so heppi sæð úr einum strategiskum/
landafrøðiligum sjónarhorni?
Á saman hátt kunnu vit velja at
hyggja at útoyggjunum úr einum
mentanarligum sjónarhorni, einum
sosiologiskum ella einum fíggjarlig
um. Og svarini, vit fáa, verða ymisk,
alt eftir hvørjar brillur vit bera.
Í Mykinesi, Mynd: Kristian Petersen
Útoyggjastevnan
á Kalsoy 2011
Fíggjarliga sjónarhornið
Tað er ikki fyrstu ferð, at búskapar
frøðingar mæla til at niðurleggja
útoyggjar. Ein boðskapur, sum ein
stakir føroyskir búskaparfrøðingar
eisini bera.
Boðskapurin: "vit hava ikki ráð"
tykist so einfaldur. Hetta kunnu øll
skilja.
Men tað einfalda er ikki altíð tað
rætta, og hyggja vit at grund evingu
g
num, so byggja tær einamest á hvørjar
útreiðslur landið hevur av útoyggju
num, inntøkurnar og virðini eru lítið
umrødd.
Kapitalur er ikki bara pengar
Um eitt samfelag hevur rætt at vera
til, kann ikki bara avgerast við at
hyggja at fíggjartølum. Hetta er í
roynd og veru heilt burturvið og
eintáttað hugsan.
Í samfelagsfrøðini verður tosað um
ymisk sløg av kapitali, eitt nú sosialur
kapitalur, mentanarligur kapitalur
o.a. Hetta er ein viðurkenning av, at
allur umsetningur í einum samfelag
ikki altíð er í reiðum pengum.
Og rætt er, inntøkurnar á útoyggj
eru ikki høgar, men tað eru so nógv
onnur, ið hava inntøku av, at út yggj
o
arnar eru búsettar, eitt nú tænastu
veitarar, flutningsfeløg og ferðavinnan
á meginøkinum ikki um at tala.
Virðir eiga eisini at roknast uppí
Skulu útoyggjarnar gerast upp, so er
neyðugt at taka øll virðir við. Tað
fyrsta og størsta virðið eru tey, sum
búgva her og umsita hesi pláss, og
harvið halda stórum landøkjum uppi,
og halda tey viðlíka. Næst eftir hetta
er møguleikin hjá ferðavinnuni at
senda ferðafólkið á útoyggj at fáa
"autentiskar" upplivingar, ið er sera
høgt í metum.
Aftur at øllum hesum, er tað
gangnligt fyri arbeiðsmarknaðin, at
arbeiðsfólkið kann halda frí og aftur
mennast, og júst hetta vísir tað seg,
at útoyggjarnar og onnur smápláss eru
sera væl egnað til. Hetta er eitt virði
fyri samfelagið, ið ikki kann gerast
upp í pengum.
Frítíðarbygdir ein utopi
Tá ein oyggj, ella bygd, er avtoftað,
er tað ikki hugsandi, at hon kann vera
”frítíðarbygd”, tí hvør kommuna vil
halda tómar bygdir viðlíka? Hvussu
nógv vilja fara í summarhús, tá eingin
annar er í bygdini? Hvussu við
samferðsluni? o.s.fr.
Í okkara grannalondum vísir tað
seg, at avtoftað øki skjótt forfalla.
Eingin er har at ansa eftir, og ung
dómur ger sær dælt við at brúka slíkar
bygdir til veitslur o.l. Tí gongur ikki
long tíð, til hesar bygdir eru farnar í
sor og gerast spøkilsis-bygdir, ið koma
at liggja sum ein skomm. Slík dømi
eru nógvastaðni, m.a. henda bygdin
í Grønlandi, sum myndirnar vísa
dømi um.
Økismennandi politikkur
Fyri at sleppa undan, alla tíðina at
skula inn at verja tilverurættin hjá
smá
bygdunum í Føroyum, eigur
landð at hava ein greiðan økis enn
i
m
andi politikk, ið allir flokkar taka
undir við.
Ynskja vit einar fjøltáttaðar og
fjølbygdar Føroyar, er tað harumframt
altumráðandi, at bygdir og býir,
stovn og fyritøkur, samstarva tvørt
ar
ur um bygdar- og býarmørk og á tann
hátt tryggja best møguligan trivnað
og framgongd fyri øll.
Fólkatóm bygd í Grønlandi
Fólkatóm bygd í Grønlandi
Glóðin • nr. 10 • 2013
31