SAYI: 2 (Haziran 2019)
doğup yetişen bireylerin fizyolojik özellikleri, örneğin deri ve göz renkleri, ılıman
iklimlerin egemen olduğu yörelerdeki bireylerinkinden yalnızca bu etkenler nedeniyle
değişiklik gösterir. İklimdeki düzeyli değişim kendini deri renklerinde de
göstermektedir. Sıcak yörelerde yaşayan bireylerde gözlenen yeğni (hafif) yaradılışlık
(meşreplik), ivedilik (çabukluk) ve zevke düşkünlük, ılıman yörelerde yaşayan
bireylerin davranışlarında ortaya çıkan yeğnilik (rahatlık), soğuk iklimlerde yaşayan
bireylerde gözlenen özen ve önleme yönelik vurgu, bireylerin kişilik özellikleriyle
yaşadıkları iklim arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Sıcak iklimlerde yaşayan
bireyler ılıman iklimlerde yaşamaya başladıklarında sıcak iklimin özelliklerinin
onlardan giderek silindiği görülmektedir.” İbn-i Haldun’un bu önemli tespitleri kendi
döneminden sonraki çevresel belirlenimcilik ile ilgili çalışmalarda da kullanılmıştır.
Çevresel belirlenimcilik ile ilgili bir diğer görüş ise İranlı entelektüel olan Ali
Şeriati’nin görüşleridir. 23 Kasım 1933'te İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin Sebzevar
kentinde dünyaya gelmiştir. Şeriati, eğitim yıllarında ilk kez İran'ın yoksul kesimiyle
tanışma fırsatı bulur. Hem var olan fakat bilmediği yoksulluk ve zorluklarla hem
de Batı felsefi ve siyasi düşüncesiyle tanışması bu dönemde gerçekleşir. Sosyolog,
aktivist, düşünür ve yazar olan Şeriati, ağırlıklı olarak din sosyolojisi ve çağdaş İslam
düşüncesi üzerine eserler vermiştir. Lisansını İran’daki Meşhed Üniversitesinde yapar
ve 1959 yılında mezun olur. 1960 yılında ise Fransa’da Sorbonne Üniversitesinde
doktora yapmaya başlar. Fransa’da kaldığı süre zarfında Batı medeniyetini daha
yakından tanıma fırsatı bulur. Kısa süren hayatı; düşünme, konuşma, yazma ve yol
gösterme ile dolu geçer... Yaşadığı süre zarfında düşüncelerinden dolayı birçok kez
tututuklanan Şeriati, 19 Haziran 1977 tarihinde İngiltere'de yaşamını yitirmiştir.
Görsel 2: Ali Şeriati (Url-2).
geoCED
www.geoced.org
7
Coğrafya Eğitimi Derneği
www.tceder.org