SAYI: 1
Harita-2: Yeryüzündeki çöller ve yarı kurak bölgeler 3
İlk medeniyetlerin çöllerin çevresinde ortaya çıkması bir tesadüf müdür?
Zihinlerimizi biraz daha zorlayalım …
Örneğin, ilk medeniyetlerin kuruldukları sahaların arasında neden Avrupa’daki Tuna, Sen,
Ren, Volga, Dinyeper, Dinyester; Asya’daki Mekong, Brahmaputra ve Ganj (daha sonra
İndus’tan geçmiştir); Kuzey Amerika’daki Mississippi-Missoury; Güney Amerika’daki
Amazon, Orinoko ve Rio de la Plata; Afrika’daki Kongo, Zambezi, Mavi Nil ve Beyaz Nil
gibi çevresinde çöllerin bulunmadığı akarsu boyları yoktur?
Bu medeniyetlerin kuruluş yerleri ile çöller arasında bir ilişki var mıdır?
Bu soruya büyük ölçüde “Evet, vardır.” cevabı verilebilir.
İnsanlık için dönüm noktaları oluşturan büyük gelişmeler ve devrimler hep zorlayıcı
nedenlerden veya ihtiyaçlardan dolayı ortaya çıkmıştır. İnsanlık tarihinin en büyük devrimi
kuşkusuz “Neolitik Devrim” olarak da adlandırılan, bitkilerin kültür altına alması ve
hayvanların evcilleştirilmesi, yani tarıma geçiştir.
Homo Habilis’ten Homo Erektus’a ve bizim türümüzle karşılaşmış olan Homo
Neanderthalis’e kadar insan türlerinin sayısının yüz binlerce yıl boyunca sürekli azalması ve
sonrasında soylarının yok olmasına karşın bizlerin, yani Homo Sapiens’in soyunun devam
etmesi ve ettirmekle kalmayıp günümüzde nüfusunun 7,5 milyara dayanması, tarım sayesinde
gerçekleşmiştir.
Yoksa son buzul çağında türümüzün popülasyonunun bin ya da 10 bine kadar düşmesi 4 ve
sonrasında soyunun tükenmesi kaçınılmazdı (Bazı görüşlere göre 1-10 milyon 5 , 2 milyon 6
3
Saygılı, Ramazan, http://cografyaharita.com/haritalarim/1ddunya_col_bolgeleri_haritasi.png
Stanley H. Ambrose (1998). "Late Pleistocene human population bottlenecks, volcanic winter, and
differentiation of modern humans". Journal of Human Evolution.
5
Ralph Thomlinson, 1975, Demographic Problems: Controversy over population control, 2nd Ed., Dickenson
Publishing Company, Ecino, CA, ISBN 0-8221-0166-1.
6
Klein Goldewijk, K., A. Beusen, M. de Vos and G. van Drecht (2011). The HYDE 3.1 spatially explicit database of
human induced land use change over the past 12,000 years, Global Ecology and Biogeography
4
geoCED
www.geoced.org
33
Coğrafya Eğitimi Derneği
www.tceder.org